N. M. Kayumova

Bolalami  badiiy  ijod-

 

ning 

turli 

janrlarida

 

(badiiy  asar,  musiqa,

 

qo‘shiq, 

rasm 

va

 

boshqalar) 

yaratilgan

 

san’at 

asarlarini

ko‘rish, 

tushunish  va

 

sevishga 

o'rgatish

 

orqali ularda estetik ong

 

qirralarini 

shakllan­

tirish;  chiroylini  xu-

 

nukdan, 

g'amginlikni

 

xursandchilikdan  farq-

 

lay 

olish; 

ranglar,

 

shakl,  tovushlami  bir-

 

biridan ajrata olish kabi

 

sensor  etalonlar  bilan

 

tanishtirish.

Bolani  san’atning  turli

 

sohalari:  ashula,  o'yin,

 

she’г, 

ocqish, 

qayta

 

hikoya 

qilish, 

ijodiy

 

faoliyat  (ijodiy 

o'yin,

 

hikoya 

qilish, 

rasm

 

chizish, biror narsa yasash

 

yoki  qurish)  kabilarda

 

yanada  faolroq  harakat

 

qilish  va  o'zini  ko'rsata

 

bilishga  o'rgatish.  Bular

 

orqali  bolalarda  badiiy

 

ijodiy qobiliyatni, xayolni

 

о‘stilish,  fazoviy  va  rang

 

munosabatlarini, 

mo'l-

 

jalga  olish,  ko'rish  xoti-

 

rasi,  qo'llami  chaqqon

 

harakat 

qildira 

olish

 

malakasi,  jo'shqin  kay-

 

fiyatni ko'rsatuvchi hissiy

 

sezgirlikni  rivojiantirish

 

va hokazo.

209

---

siga  yaqin  bo'lsa,  bunday  kitoblar  bolalar  o'yini  uchun  rasm 

chlzish  va  loydan  narsalar  yasash  uchun  bitmas-tuganmas 

manba  bo'lib  xizmat  qiladi.  Agar  bolalar  tilning  go'zalligini, 

she'rning  ritmini,  ohangdorligini  his  eta  olsalar,  o'zlari  ham 

kichkina she'rlar to'qib, qofiyalar tanlashga urinadilar.

Bolalardagi fikrlash qobiliyatini rivojlantirish uchun badiiy 

qobiliyatning hamma turlarida ham xayolning ma'lum maqsad- 

ga yo'naltirilgan bo'lishi ta'minlanadi. Bolalarni ijodiy maqsad 

qo'yishga o'rgatiladi.

Bolalarning mustaqil ijodiy faoliyatlari bayramlarda, ko'ngil 

ochish kechalarida, ekskursiya va sayrlarda, har xil o'yinlarda 

amalga oshiriladi.  Bolalar o'zlarining badiiy ijodiy mahoratla- 

rini,  qobiliyatlarini  bemalol,  erkin  namoyish  qilishlari  uchun 

tarbiyachi  kerakli  shart-sharoitni  yaratib  berishi  zarur.  Bo­

lalarning bu  xildagi  mustaqil  faoliyatlariga  rahbarlik qilishda 

tarbiyachi yakka tartibda yondoshishi lozim.  Shu  orqali  u  bo­

lalarning o'ziga xos qobiliyat va imkoniyatlarini o'rganadi.  Bo­

lalar orasida ashula aytishga, rasm chizishga, musiqaga  havas 

juda  erta uyg'onadi. Ammo bu hali bolaning kelajakda qanday 

mutaxassis bo'lishini aniqlash huquqini bermaydi. Lekin tarbi­

yachilar va ota-onalar bolalarning qiziqishlariga diqqat-e'tibor 

bilan  qarashlari  lozim.  Ular  bolani  diqqat  bilan  kuzatayo- 

tib,  unda  musiqa,  rasm,  qurish-yasash  va  boshqa  sohalardagi 

iste'dodning ilk kurtaklarini ko'rishlari mumkin. Boladagi  qo- 

biliyatlarning  shakllanishi  kattalarning  mana  shu  kurtaklar- 

ni  avaylab  o'stirishlariga,  ularga  to'g'ri  rahbarlik  qilishlariga 

bog'liq.