N. M. Kayumova



Download 19,29 Mb.
Pdf ko'rish
bet70/422
Sana01.01.2022
Hajmi19,29 Mb.
#301634
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   422
Bog'liq
мактабгача педагогика

V BOB. JISMONIY TARBIYA

Jismoniy tarbiya nazariyasi

Mashhur  yunon  donishmandi  Aflotun  baxt  haqida  zikr 

etib:  «Inson  uchun  birinchi  baxt  uning  sog'lig'i,  ikkinchisi  - 

go'zallikdir»  degan  ekan.  Darhaqiqat,  salomatlik  barcha  boy- 

liklar manbayidir.  Nasl-nasabi  sog'lom va  ma'naviyati yuksak 

xalqning  avlodlari  ham  sog'lom,  baquvvat,  iymon-e'tiqodli  va 

sadoqatli bo'ladiki,  bu baxt ona-Vatanning shuhrati va  qudra- 

tining zo'r omiliga aylanadi. Xalqning ana shunday baxt saoda- 

ti uchun sog'lom avlod kerak.

Buyuk  hakim  Abu  Ali  ibn  Sino  «Badan  tarbiya  -   sog'Iikni 

saqlashda ulug'vor usuldir» deydiki, bu fikr «Kimki qilsa hara­

kat -  sog'Iigida barakat» degan naqlni eslatadi.

Qadimda  xalqimiz  badan  tarbiyani  riyozat  deb  atashgan. 

Ibn  Sino  «Tibbiy  doston»  asarida  riyozat  -   badan  tarbiyasi 

haqida  to'xtalib,  uning  bir  necha  xillari  bo'lishi,  bu  jismoniy 

mashqlar  bilan  o'rtacha  shug'ullanish  sog'liqqa  foydali  ekan- 

ligini,  jismoniy  mashqsiz  yurish  badanda  yomon  xulqlarning 

yig'ilishiga sabab bo'lishini alohida uqtirib o'tadi.

Jismoniy  mashqlarning  sihat-salomatlikka  foydasi  cheksiz- 

ligini  D.Adisson  shunday ta'riflaydi:  «Mutolaa  aql  uchun  qan- 

cha  zarur  bo'lsa,  jismoniy  mashqlar  ham  shuncha  zarur». 

Suqrot hakim esa bunday deydi: «Gimnastika yordami ila men 

badanimning muvozanatini to'g'rilab olaman».

Sog'lom avlodni tarbiyalashga yuksak umuminsoniy qadri- 

yatlarga  asoslangan hayotiy o'ringa ega bo'lgan  ma'naviy boy, 

axloqan  yetuk,  intellektual  rivojlangan,  yuqori  bilimli,  jismo- 

nan baquvvat, har tomonlama kamol topgan shaxsni shakllan- 

tirishga  yo'naltirilgan  keng  ko'lamli  chora-tadbirlarni  amal­

ga  oshirish  maqsadida  O'zbekiston  Respublikasida  2000-yil 

«Sog'lom avlod yili» deb e'lon qilindi.

Bundan  ko'zlangan  asosiy  maqsad  -   barchamizning  ta- 

yanchimiz  va  suyanchig'imiz  bo'lgan  farzandlarimizni  har  ji-



135


hatdan sog'lom va barkamol insonlar qilib tarbiyalashdan ibo­

rat edi.  Ana  shu  ezgu  maqsadlarga  erishish,  bu  sohadagi  ish­

larni  qat'iy  reja  asosida  amalga  oshirish  uchun  maxsus  Dav­

lat  dasturi  qabul  qilingan  edi.  Sog'lom  avlodni  voyaga yetka- 

zishda jismoniy tarbiya va sportning nechog'li ahamiyatga ega 

ekanligi  hammamizga  ayon.  Yurtimizda  2000-yildan  boshlab 

o'tkazilayotgan  «Alpomish  o'yinlari»,  «Umid  nihollari»,  «Uni- 

versiada»,  «Sog'lomjon,  polvonjon»,  «Barkamol  avlod»  muso- 

baqalari fikrimiz dalilidir. «Sog'lom avlod uchun» xalqaro xay- 

riya  jamg'armasining  tashkil  qilinishi  o'sib  kelayotgan  avlod 

salomatligini  saqlash  va  mustahkamlash  ishlariga  jahon  ja- 

moatchiligi e'tiborini jalb qildi.

Jismoniy  tarbiya  to'g'risidagi  ta'limot  pedagogikaning 

tarkibiy qismi hisoblanadi. Pedagogika fanining mazkur soha- 

siga qarashli turli hodisalarga ta'rif berilganda,  «Badan tarbi­

ya»,  «jismoniy  madaniyat»,  «jismoniy  kamolot»,  «jismoniy  ri­

vojlanish» degan asosiy tushunchalardan foydalaniladi.

«Jismoniy  madaniyat»  tushunchasi  quyidagilardan  ibo­

rat:  1)  mehnat  va  turmushdagi  ko'nikmalarni  (tartiblilik,  ki- 

yimlarning ozodaligi, xonalarning tozaligi) va gigiyenik rejim- 

ga doir odatlarni (faoliyat va dam olishning oqilona tartibi, uy- 

qu, ovqatlanish gigiyenasi va hokazolar)ni;  2) tabiatning tabiiy 

sharoitlarida organizmni chiniqtirish (havo, quyosh va suvjni; 

3) jismoniy mashqlarni o'z ichiga oladi.

Jismoniy  rivojlanish  -   odam  organizmining  tarkib  topishi, 

uning shakllari va vazifalarining o'zgarishini ifodalaydigan bi- 

ologik jarayondir. Tor ma'noda bu antropometrik va biometrik 

ko'rsatkichlar:  bo'yi,  tana  og'irligi,  ko'krak  qafasi  aylanasi, 

o'pka sig'imi, qaddi - qomat va boshqalardir. Jismoniy rivojlan­

ish  biologik hayot qonunlari  -   muhit va  organizmning birligi, 

miqdor  o'zgarishlarining  sifat  o'zgarishlariga  muntazam  ra­

vishda o'tishga muvofiq tarzda amalga oshadi. Zotan, turmush 

sharoitini,  jumladan  jismoniy tarbiya  metodlarini  o'zgartirib, 

organizmning funksional imkoniyatlari  darajasini ancha oshi-



136


rish,  jismoniy  rivojlanish  ko'rsatkichlarini  o'zgartirish  mum­

kin.


Maktabgacha  ta'lim  yoshidagi  bolalarning  jismoniy  tarbi­

yasi  ular hayotini saqlash, sog'lig'ini mustahkamlash, harakat 

malakalarini shakllantirish va to'la ma'nodagi jismoniy tarbiya 

berish, madaniy -  gigiyenik malakalarni shakllantirish, batar- 

tib hayot kechirish odatini singdirishga qaratilgan.

Bolaga  ta'lim  -   tarbiya  berishda  amalga  oshiriladigan  har 

qanday  ishning  muvaffaqiyatli  bajarilishi  bolaning  sog'lig'iga 

bog'liq.  Shuning  uchun  ko'pchilik  pedagogik  ishlar  bolaning 

jismoniy imkoniyati va  sog'lig'ini  e'tiborga  olgan  holda  amal­

ga oshiriladi.

Bolaning jismoniy rivojlanishi uning har tomonlama uyg'un 

rivojlangan inson bo'lib o'sishida muhim ahamiyatga ega.

Sog'lom,  jismonan  baquvvat  bolaning  ish  qobiliyati  ham 

yuqori bo'ladi, sharoitga oson moslashadi, har xil topshiriqlar- 

ni osonlik bilan tez bajaradi.

In kindergarten,  children begin to  learn  the  value  of physical 

activity.  They  should  practice  fitness  while  learning  new 

movements  and  working  to  develop  key  social  skills,  including 

good sportsmanship. As physical education specialist Amy Kaiser 

explains, "There are skills to learn and games to play. Nothing can 

be accomplished unless the child feels safe enough to try something 

new."Children should learn the importance of teamwork, as well. 

"Good sportsmanship in kindergarten is as simple and important 

as taking turns and recognizing others during a game," says Kaiser. 

"Children at this age learn to work in pairs and small groups and 

can learn to appreciate others," she adds

Maktabgacha  ta'lim  muassasasida  bolalar  jismoniy  faoliyat 

haqida  tasavvurga  ega  bo'lishadi.  Bolalarga  amaliy  jismoniy 

mashqlar asosiy ijtimoiy ko'nikmalarni rivojiantirish uchun yangi 

sport va harakatlarni o'rgatish kerak. Jismoniy ta'lim mutaxassisi 

Amy  Kaiser  shunday  deydi:  "Talim  olishning  asosiy  negizi  bu 

o'yinlar  o'ynashdir.  Bola  jismoniy  faoliyat  bilan  shug'uHanish 

jarayonida  o'zini xavfsiz  his  qilmas  ekan.  u hech  bir vangi  ishni


Download 19,29 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   422




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish