N. M. Alovddinova Ilmiy va pedagogik xizmatlar markazi direktori

Xavfli maishiy moddalar bilan bog‘liq hodisalarning oldini olishda qo‘llaniladigan 
xavfsizlik choralari:
• xavfli maishiy moddalarni xavfsiz, yosh bolalar ololmaydigan joylarda saqlash;
• xavfli maishiy suyuqliklar idishdan oqib yoki bug‘lanib ketmasligi uchun ular 
idishlari og‘zini mahkam berkitish;
• aerozollar, oson alangalanuvchi va portlovchi moddalarni elektr isitgich va olovli 
manbalar yaqinida saqlamaslik;
• xavfli maishiy suyuqliklarning idishlariga ularning nomini yozib qo‘yish;
• tanish bo‘lmagan suyuqlik, kukun, pasta va boshqa narsalarga tegmaslik, ularni 
hidlab yoki til tekkizib aniqlashga aslo harakat qilmaslik;
• kuchli ta’sir etuvchi moddalar (kislota, ishqor, eritkichlar) bilan ishlashda yengi 
uzun kiyim kiyib, himoya ko‘zoynagi va fartuk taqib ishlashni esda tutish;
• xavfli maishiy moddalarni oziq-ovqat va dori-darmonlar bilan bir joyda 
saqlanishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak.
Har kuni uyda yoki xonadonda tozalash va dezinfeksiya qilish uchun turli kimyoviy 
birikmalardan foydalanamiz. Ularning aksariyati biologik tarkibiy qismlar (sirt faol 
moddalar, xlor, fenol, formaldegit, ammiak, kislotalar, fermentlar, oqartiruvchilar 
va boshqalar) tufayli qoralangan. Shuningdek, kimyoviy preparatlarni qo‘llash 
uydagi atmosferani yaxshilashga yordam bermaydi. Boshqa moddalarni yo‘q qilish 
xususiyatiga ega bo‘lgan moddalar (hatto iflos bo‘lsa ham) inson tanasiga zarar 
yetkazishi mumkin. Maishiy kimyoviy vositalar (yuvish kukunlari, kafel tozalash 
vositalari, idish yuvgichlar, yog‘ eritkichlari, drenajlovchi moddalar va boshqalar) 
inson tanasiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Fikrimizcha, shisha va kavanozlarda saqlangan, 
uchuvchan organik birikmalar ko‘z va burunning shilliq pardalarini bezovta qiladi, bu 
esa ko‘zni burish, burunda nafas olish qiyinlashuvi va yo‘tal, bronxning yallig‘lanishi, 
hatto astmaning rivojlanishiga olib keladi.
Maishiy kimyo vositalari oshqozon-ichak yaralari, ko‘ngil aynishini keltirib 
chiqarish bilan birga tupuk ajralishini kuchaytiradi. Oshqozon va ichakka salbiy ta’sir 
ko‘rsatish asab tizimi faoliyatiga ham ta’sir qilishi mumkin. Organizmning kimyoviy 
moddalar bilan reaksiyasi, asosan, inson immunitet tizimining sezgirligiga bog‘liq. 
Maishiy kimyoviy moddalarga nisbatan yuqori sezgirlikka ega bo‘lganlar – bular 
bolalar, homilador ayollar va emizikli onalardir. Zararli maishiy kimyoviy vositalaridan 
foydalanishga hamda muqobil, xavfsiz vositalardan foydalanishga qo‘yilgan cheklovlar 
uyda qulay muhit va butun oilaning ijobiy holatini saqlab qolishning asosiy usuli 
hisoblanadi. Bugungi kunda ko‘plab kompaniyalar "sezgir teriga" moslashgan sog‘liqni 
@edurtm_uz

---