N. K. Nasirova ruxsat berildi" " " 2016 y

Sirt taranglik koeffitsientini o`chashning ba’zi metodlari. 

Suyuqliklarning sirt taranglik koeffitsientlarini aniqlashning biz yuqorida 

keltirgan elementar metodlari (suyuqlik yupqa pardasini tutib turuvchi kuchni 

o`lchash; tomchilarning uzilish metodi) dan tashqari yanada aniqroq bo`lgan 

boshqa metodlar ham mavjud. Ulardan ba’zilarini ko`rib o`tamiz. 

Kapillyar  to`lqinlar  metodi. 

Kapillyar  to`lqinlar  —  hammaga  ma’lim 

bo`lgan  suyuqlik  yuzidagi  «jimirlashlar»  ning  boshqa  nomidir.  Bu  to`lqinlar 

kichik  to`lqinlanishlar  ta’sirida  yuzaga  keladi  va  ularning  paydo  bo`lishi  sirt 

taranglik  kuchlariga  bog`liq.  Kapillyar  to`lqinlarning  paydo  bo`lish  mexanizmi 

umumiy holda quyidagicha. Biror tashqi ta’sir natijasida suyuqlikning ayni shu 

joyda  «bosilib», botiq shaklga kiradi (I.4.5. – a chizma). Bu botiq sirt ostidagi 

suyuqlik qatlamlariga bo`ladigan bosim sirt yassi bo`lgan qo`shni qatlamlardagi 

bosimdan 

σ/R

 miqdorda kichik bo`lib qoladi. Shunday yo`l bilan yuzaga kelgan 

suyuqliklar farqi suyuqlikni qo`shni qatlamlardan botiq sirt ostiga oqib kelishiga 

majbur  qiladi  va  suyuqlik  dastlabki  holatiga  yana  ko`tariladi,  bitoq  to`plangan 

kinetik  energiya  hisobiga  inersiya  tufayli  dastlabki  sathidan  ham  o`tib  ketadi. 

Sirt  shuning  uchun  ham  qavariq  bo`lib  qoladi  va  sirtning  egriligi  tufaylipaydo 

bo`ladigan bosim endi pastga tomon yo`nalgan bo`ladi (I.4.5.-b chizma). 

 

 

                  

a)                                                                                b)