N. K. Nasirova ruxsat berildi" " " 2016 y

C

  ko`paytuvchi  sakrashning  uzoqligiga 

ν

 

tebranishlar 

chastotasiga 

va 

temperaturaga 

bog`liq 

bo`ladi. 

Biroq 

qovushoqlikning  temperaturaga  bog`liqligi 

e

w/kT 

ko`paytuvchi  bilan  aniqlanadi. 

Bu  formuladan  temperatura  ortishi  bilan  qovushoqlikning  darhol  kamayishi 

ko`rinib  turibdi.  Masalan,  suvning  qovushoqligi  temperatura  0°C  dan  100°C 

gacha o`zgarganida 1,8 – 10

-3 

dan 2,8 – 10

-4 

kg/m∙sek ga kamayadi.   

Xona  temperaturasida  suyuqliklarning  qovushoqlik  koeffitsientining  son 

qiymatlari haqida 16-jadvaldan xulosa chiqarish mumkin. 

 

Suyuqliklarda 

issiqlik  o`tkazuvchanlik

,

 

xuddi  gazlardagi  singari, 

temperatura  gradienti  bo`lgan  holdagina  mavjud  bo`ladi.  Biroq  agar  gazlarda 

energiya  ilgarilanma  harakat  qilayotgan  zarralarning  to`qnashuvi  natijasida 

amalga  oshsa, suyuqliklarda tebranayotgan zarralarning to`qnashuvi protsessida 

energiya uzatiladi.  Kattaroq  energiyaga  ega bo`lgan zarralar kattaroq amplituda 

bilan  tebranib,  boshqa  zarralar  bilan  tebranganida  ularga  energiya  uzatadi  va 

go`yo  ularni  tebratadi.  Energiyaning  bunday  mexanizm  vositasida  uzatilishi, 

xuddi  gazlardagi  uzatilish  mexanizmi  singari,  energiyaning  tez  uzatilishini 

ta`minlay  olmaydi  va  shuning  uchun  suyuqliklarning  issiqlik  o`tkazuvchanligi 

juda  kichik  bo`ladi,  lekin  shunda  ham  gazlarning  issiqlik  o`tkazuvchanligidan 

bir necha marta katta bo`ladi. 

---

Masalan,  etil  spirtining  issiqlik  o`tkazuvchanlik  koeffitsienti  1,76  Vt/m∙K 

ga,  havoniki  esa  (1  atm  da)  xuddi  shu  birliklarda  0,23  ga  teng.  Suyuq  metallar 

bundan  mustasnodir,  ularning  issiqlik  o`tkazuvchanlik  koeffitsientlari  qattiq 

metallarning  issiqlik  o`tkazuvchanlik  koeffitsienti  qiymatlariga  yaqin  bo`ladi. 

Buning  sababi  shuki,  suyuq  metallarda  issiqlik  faqat  bir  zarradan  ikkinchi 

zarraga  tebranishlar  uzatilishi  bilangina  emas,  balki  metallarda  bo`ladigan 

harakatchan  elektr  zaryadli  zarralar  –  elektronlar  vositasida  ham  uzatiladi, 

holbuki boshqa suyuqliklarda bunday elektr zaryadli zarralar bo`lmaydi.