Н.Қ. ЙЎлдошев, В. И набоков, О. А. Арипов, О. АҲмедов

Ахборот билан ишлаш, ўзини ўзи бошқаришнинг вазифаси сифатида, 
бошка вазифалар ўртасидаги муҳим боғловчи бўғин бўлади. 
Иш вақти давомида менежерларга ахборатлар оқими келиб тушади. 
Натижада улар вақтнинг 80 % га яқинини ўқиш, ѐзиш, телефонда сўзлашиш, 
мажлислар ва х.к га сарфлайдилар. Бунинг устига улар керак бўладигандан 
анча 
кўпроқ 
ахборотларни 
оладилар, 
қайта 
ишлайдилар 
ва 
тарқатадилар.Тадбиркорлик оборотида бўлган барча ахборотларнинг ярмиси 
ортиқча бўлади. Шунинг учун ахборотларни ишлаб чиқиш тартибга 
солинини ва тизимлаштирилиши, касбий ва ҳаѐтий мақсадларга қаратилиши 
керак. Демак, менежер улар билан ишлашнинг рационал усулларига эга 
бўлиши керак. 
Бу ҳаммадан аввал ўқишга тегишлидир. Ўкиш учун ишга доир хатлар, 
газеталар, фармойишлар, хизмат хатлари кўринишидаги ахборот оқимлари 
борган сари тўлиқроқ бўлиб бормоқда, натижада менежерлар вақтнинг 30%га 
яқинини ўқишга сарфламокдалар. Шунинг учун рационал ўқиш катта 
аҳамиятга эга, у туфайли вақтнинг анча қисми тежалади. 
Мажлислар ва анжуманлар менежерлар фаолиятида муҳим ўрин 
тутадилар. 
Улар ахборотларни алмаштириш, вазиятларни таҳлил қилиш, қарорлар 
қабул қилиш зарурияти вужудга келган вақтда ўтказилишлари керак. Бу 
масалаларни жамовий ҳал қилиш самаралироқдир, аммо вақт ва маблағларни 
сарфланиши дастлабки солиштирма таҳлил талаб қилингандан юқорироқдир. 
Мажлисни ташкил қилишда унинг мақсади, кун тартиби, иштирокчилар 
доираси, ўтказиш санаси, вақти, жойини белгилаш, кўргазмали 
ахборотларнинг зарур воситалари ҳақида ҳаракат қилиш зарур. 
Таклифномаларни камида мажлисдан бир ҳафта олдин жўнатиш керак. Бунда 

---

317 
иштирокчиларни унинг вақти, мавзуи ва мақсадлари ҳақида иложи борича 
аниқроқ хабардор қилиш зарур. 
Мажлисни аниқ маълум вақтда бошлаш керак. Ҳаммадан аввал 
иштирокчилар билан кун тартиби, регламент, қарорлар қабул қилиш тартиби 
келишиб олинади. 
Мажлис вақтида қўйилган мақсадларга қандай эришилаѐтганлигини 
назорат қилиш, муаммони таҳлил қилиш, муқобил қарорларни илгари
суриш, уларни ҳал қилиш йўлларини қидириш, иштирокчиларни хабардор 
қилиш ва уларнинг фаолиятини мувофиқлаштириш керак. 
Шу нарса маълумки, кўп сонли одамларнинг биргаликдаги ақлий 
фаолиятининг мавофиқ фаоллиги, қоидага кўра, 40 - 45 дақиқа давом этади. 
Кейин мажлиснинг кўпгина иштирокчиларида эътибор сусаяди, шовқин, 
ҳаракатлар, гаплар вужудга келади. Бундай ҳолат 30 - 40 дақиқа давом этади, 
шундан кейин музокаралар яна куч билан шўъбаийди ва “салбий фаоллик 
даври” бошланади. У инсонни бошқарилмайдиган бўлиб қолиши, ҳамма 
нарсага асабий ва ишонмасдан муносабатда бўлиши билан таърифланади. Бу 
вақтда қабул қилинган қарорлар одатда экстремизм билан ажралиб 
турадилар.Агар мажлис танаффуссиз 2 соатдан ортиқ давом этса, 
иштироқчиларнинг 90%дан кўпроғи, фақат у тезроқ тугаши учун ҳар қандай 
қарорга рози бўладилар (6.3 –расм) 
Физиологик чегара
Қа
ро
рл
ар
га
ф
ар
қс
из
ли
к
И
ш
ти
ро
кч
ини
нг
ҳ
ол
ат
и
Н
ор
м
ал
д
ао
лл
ик
Су
ст
ла
нг
ан 
эът
ибо
р
То
ли
қиш
Са
лби
й 
ф
ао
лл
ик
45 60 75 90 120 135

---

318 
Мажлиснинг давомийлиги, дақиқа 
9. 3 расм. Мажлис иштироқчиларининг ҳолатини унинг