N. J. Toshmanov rivojlanish biologiyasi fanidan laboratoriya mashg

 

 

Maqsad:  Bir  qavatli  epiteliy  to„qimalar  tuzilishini  mikropreparatlar,  rangli  jadvallar  va 

atlas yordamida o„rganish.  

O‘quv jihozlari: mikroskop, mikropreparat, atlas, rangli jadvallar va o„quv adabiyotlari. 

 

Mashg‘ulotning nazariy qismi: 

Bir  qavatli  yassi  epiteliy  –  mezoteliy  seroz  pardalar  –  plevra  va  qorin  pardasining 

parietal  va  vistseral  varaqlarini,  yurak  oldi  xaltachasi  devorlarini  qoplab  turadi.  Mezoteliy 

hujayralari  ust  tomoni  notekis  chegarali  va  turli  shaklda.  Bu  hujayralarning  ikki  yoki  uchta 

yassilashgan  yadrolari  bo„lib,  ular  joylashgan  joy  bir  oz  bo„rtib  turadi.  Elektron  mikroskopik 

tekshirishlar  natijasida  yassi  epiteliy  hujayralarining  qorin  bo„shlig„iga  qaragan  erkin  yuzasida 

mikrovorsinkalar  borligi  aniqlandi.  Mezoteliy  yuzasi  silliq  bo„lganligi  sababli  ichak 

peristaltikasida,  yurakning  qisqarishi,  o„pkaning  nafas  ekskursiyasida,  organlarning  sirpanma 

harakatlarida muhim rol o„ynaydi, hamda organlarning o„zaro yopishib qolmasligini ta‟minlaydi. 

Bundan tashqari, mezoteliy hujayralari fagotsitoz qilish xususiyatiga ham  ega. Mezoteliy yuksak 

fiziologik  qayta  tiklanish  qobiliyatiga  ega.  Fiziologik  holatlarda  hujayralarning  4–6  protsenti 

bo„shliq  (peritoneal)  suyuqlig„ida  muallaq  holatda  uchraydi.  Ajralib  tushgan  hujayralar  o„rnini 

qo„shni  hujayralar  surilib  to„ldiradi.  Patologik  holatlarda  esa  ajralib  tushgan  hujayralar  o„rnida 

teshikchalar hosil bo„ladi va ular stomatalar deb ataladi.