N. J. Toshmanov rivojlanish biologiyasi fanidan laboratoriya mashg

Qon  plastinkalari  eritrotsitlar  va  leykotsitlar  bilan  bir  qatorda  qonning  uchinchi  xil 

shaklli elementlarini tashkil etadi. Leykotsitlar va eritrotsitlardan farqli ravishda qon plastinkalari 

haqiqiy hujayralar bo„lmay, suyak ko„migidagi gigant megakariotsit hujayralari sitoplazmasining 

mayda  (kattaligi  2–3  mkm)  parchalari  hisoblanadi.  Shu  tufayli  trombotsit  termini  odam  qon 

plastinkalariga  nisbatan  unchalik  to„g„ri  emas.  O„zida  yadro  saqlovchi  va  haqiqiy  hujayralar 

bo„lgan  trombotsitlar  faqat  tuban  umurtqalilarda  (masalan,  baqa  qonida)  kuzatiladi  va 

Reklengauzen hujayralari deb ataladi. Normal sharoitda qon plastinkalarining miqdori odamda 1 

mm

3

  qonda  200000  dan  300000  gacha  (200–300x10

9

/l)  bo„ladi.  Qon  plastinkalari  odatda 

yumaloq va oval shaklga ega bo„lib, ularda periferik, strukturaga ega bo„lmagan zona – gialomer 

va markaziy, donador zona – granulomer tafovut etiladi. 

Qon  plastinkalari  qonda  turli  shakllarda,  ya‟ni  yosh,  yetuk  va  qari  plastinkalar  shaklida 

uchrashi  mumkin. Yosh plastinkalar to„q binafsha rangga bo„yalgan granulomer  zonaga va och 

pushti  gialomer  zonaga  ega  bo„ladi.  Patologik  holatlarda  qonda  degenerativ  plastinkalar  va 

gigant (7–9 mkm keladigan) plastinkalar uchrashi mumkin. 

Qon  plastinkalari muhim biologik vazifalarni o„tab, bu vazifalardan eng avvalo ularning 

qon ivishidagi rolini qayd qilib o„tish kerak. Ularda trombokinaza, tromboplastin va hokazo (12 

ga yaqin) faktorlar bo„lib, bu faktorlar qon ivish protsessida aktiv ishtirok etadi. Trombotsitlarda 

50 ga yaqin fermentlar borligi aniqlangan. 

---

21