N iz o m iy n o m id a g I to sh k en t davlat ped a g o g ik a universiteti mamasoli jumaboyev

og'ir mehnat, sabr-toqat talab etadigan ish. Bog'bon o'zi uchun bog'
qilmaydi, balki bola-chaqasi, el-yurt uchun, qolaversa kelajak avlod uchun
ko'chat ekadi. Shu nuqtai nazardan adibning «Mo'ysafid olma ekdi» hikoyasi
diqqatga loyiqdir.
«Keksa berilib ko'chat o'tqazar edi. Odamlar uning keksaligidan va
qilayotgan ishidan kulib:
— Sizga olma ekish nega kerak bo'lib qoldi. Bu daraxt o'sib voyaga
yetguncha bu dunyoda yashaysizmi yoki yo'qmi? — deyishdi.
— Men olmasini yemasam o'zgalar yeyishadi va menga rahmat
deyishadi. Nima bo'lganda ham olmani ekkanim foyda — debdi».
Tolstoy ochko'z, faqat o'z manfaatlarini o'ylaydigan ba’zi odamlarni
ko'pgina asarlarida tanqid qiladi, ulaming ustidan ochiqdan-ochiq kuladi.
«Odamga qancha yer kerak?» degan hikoyaning sarlavhasini o'qigan odam
hayron bo'lib qoladi. Rostdan, odamga qancha yer kerak? Fomaga mulkdor
yer beradi. «Bugun qancha o'lchasang, hammasi seniki», — deydi. Foma
yugurib-elib, odimlab kun bo'yi yer o'lchaydi. Axiyri, ochlik va
charchaganidan yiqiladi-yu jon beradi. Adib Foma cho'zilib yotgan yemi
ko'rsatib, odamga ikki metr yer kerak bo'ladi, xolos, deydi.
Tolstoy asarlari orasida hayvonlar, jonivorlar, parrandalar haqida ham
yozilganlari ko'p. Do'stlik, birodarlik, do'stga sadoqat, mehr-oqibat nafaqat
odamlar o'rtasida, balki hayvonlar o'rtasida ham mavjud ekanligini biz
adibning «Arslon bilan it» hikoyasi misolida bilib olamiz.
Tolstoyning bolalarga bag'ishlab yozgan asarlari juda ko'p. Muhimi
shundaki, bu asarlardan ham o'qituvchilar, ham ota-onalar bab-barobar
foydalanishlari mumkin. Ular bir tomondan dars materiallarini boyitsa,
ikkinchi tomondan ota-onalar va taibiyachilaming bolalar bilan qiladigan
tarbiyaviy suhbatlarida qo'l kelishi mumkin.