N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

• 
M aznumiga ko‘ra: 
shaxsiy va ijtimoiy,
• 
M aqsadiga binoan: 
bevosita va bilvosita;
• 
KoMamiga qaraganda 
keng va tor;
29

---

• 
Q iziqishlar darajasi bo‘yieha 
barqaror va beqaror va boshqalar.
Qiziqishning 
mazmun 
jihatidan 
o'zaro 
tafovutlanishi 
quyidagi-larda 
mujassamlashadi: bilish ehtiyojlarining o b ’ektlari qaysilar, bilim ning mazkur faoliyat 
maqsadi bilan mutanosibligi; shaxsning yashayotgan m uhitiga m sbatan munosabati 
kabilar.
Qiziqishning maqsad jihatidan farqi bevosita va bilvosita namoyon bo'ladigan 
qiziqishlarning voqelik, jism lar va hodisalam ing emosional jozibaliligi, his- 
tuyg'ularga ega bo'lishligi, tashqi ta ’sirlarga beri-luvchanhgi tufayli vujudga keladi. 
Bevosita qiziqishlar o'rganilayotgan narsam ng m a’nosi bilan uning shaxs faoliyati 
uchun ahamiyati moc tushgan taqdirda pavdo bo'lishi mumkin 
Psixologiyada 
bevosita qiziqishning yuzaga kelishi faoliyatning maqsadini anglash bilan bog'liq 
bo'lgan bilishni 
ehtiyoj 
deb atash qabul qilingan. U yoki bu narsalam i (hodisalar 
mohiyatini) bilish, ko'rish, idrok qilish, anglab etish uchun qiziqarli tuyulgan ichki 
kechinm alar bevosita qiziqishni aks ettiradi. Bilvosita qiziqishlar mehnat faoliyati 
yoki ta'lim olish jarayonining muayyan ljtimoiy ahamiyati bilan uning shaxs uchun 
sub’ektiv ahamiyati o'zaro mos tushganida bilvosita qiziqish yuzaga keladi. Mehnat 
faoliyati va ta ’lim jarayonini ongli tashkil etish etakchi va ustuvor rol o'ynaydigan 
bilvosita qiziqishlam i tarkib toptinsh uchun maxsus tamoyillarga, om ilkor y o ‘l- 
yo'riqlarga o'rgatish m aqsadga muvofiqdir.
Inson shaxsi xulq-atvorm ing o 'z motivlari bo'ladi. 
Motiv 
- m a lu m ehtiyojlarm 
qondirish bilan bog'liq bo'lg an qandaydir faoliyatga moyillikdir. Agar ehtiyojlar 
inson shaxsi faolhgining mohiyatini tashkil etsa m otivlar bu mohiyatning namoyon 
bo'lishidan lboratdir. 
E’tiqod 
- shaxsning o"z qarashlari, tamovillari, dunyoqarashiga 
mos ravishda harakat qilishga undovchi anglanilgan ehtiyojlar tizimidir. Tilaklar ham 
xatti-harakat motivlari bo'lib, bu motivlarda mazkur vaziyatda bevosita bo'lm agan 
yashash va taraqqiy etish sharoitlanda ehtiyojlar o 'z ifodasini topadi 
Faoliyatga
msbatan anglanilm agan mayllar borasida eng ko'p o'rganilgan masala