N I z o m I y n o m I d a g I t o s h k e n t d a V l a t p e d a g o g I k a u n I v e r s I t e t I h a y d a r o V f. I

V I G O T S K I Y   L E V   S E M E N O V I C H  
(1 8 9 6-1934)
Rus 
p six o lo g i y a s in i n g  
yirik 
nam o y an d a si, 
oliy 
psixik  
funksiy ala r 
ri \ oj 1 an i sh i n i ng 
m ad an iy -tarix iy  
k onsepsiy asi 
asoschisi. 
L.S .V ig o tsk iy  
1920- 
y illarning  ik kinchi  y a r m ig a c h a   s a n 'a t   asarlarini  idrok  etish  m u a m m o l a ri n i  o 'r g a n i s t  
bilan  s h u g 'u l la n g a n .  U  yoki  bu  s a n ’at  asarini  idrok  qilavotgan  in so n n in g   h i s - tu y g 'i 
doirasini  turli  y o 'n a li s h d a g i  ikkita  affektni  ajratib  k o 'r s a t g a n   v a   bu  q aram a- 
q a rshiliknin g  estetik  re a k s iy alarin in g   asosi  b o i m i s h   kata rsis da  n a m o y o n   boMishini 
o ’rg angan.  R eyin clia iik   “ R uhiy   inqirozning  tarixiy  m a z m u n i "   asarid an  boshlab 
p six o lo g iy a n in g   u m u m iy   m e t o d o lo g i k   m u a m m o la rin i  tahlil  qilishni  b o sh la g a n   va 
bulling  natijasid a  individning  m adaniy  durdonasin i  bilvosita   urnum lashtirib  idro!; 
qilishi  j a r a y o n id a   psixik  fu n k s iy alarn in g   rivojlanishi  haqid agi  t a ’limotni  ishlab 
chiqqan.
K eyinchalik 
L.S .V ig o tsk iy  
bola lar 
p sixologivasida 
b o la n i n g  
" Y A q i n  
kelajakdagi  rivojlanish  z o n a si"  haqid agi  nizornni  o ' z   ichiga  olgan  yangi  v o 'n a lish n i 
yaratdi.  A m a ld a   bu  m u a m m o   d e fe k to lo g iy a   sohas ini  rivojlantirdi.  L .S .V igotskiy 
an omal  bola lar  psixolo givasi  la borato riy asini  yaratdi  (1 925 -1 9 2 6 ).  B u n d a   u  anom al 
bola ning  rivojlan ishi  haqid agi  yangi  nazariyani  shakllantirdi.  O ' z   is hla rinin g  s o ‘nggi 
bo sq ich id a  u  ta f a k k u r  va  n u tq n i n g   o 'z a r o   m unos abati.  o n to g e n e z n in g   rivojlanishi, 
egots entrik  nutqni  o 'r g a n i s h   ustid a  ish  olib  bordi.  Q isqa  u m r  k o 'r g a n i g a   q a r a m a v  
L..S.Vigotski\  R o ssiy a   va  d u n y o   psixoio giyasi  rivojiga  katta  his sa  q o 's h g a n .   SH unin g 
uchun  ham   uni  p six o lo g i y a n in g   “ M o t s a r f i   devishadi.  L .S .V ig o tsk iy n in g   k o ‘p  ishlari 
bizning  z a m o n a m iz d a   h a m   o ‘z  aham iyatini  y o 'q o t g a n   emas.
90

---