N I z o m I y n o m I d a g I t o s h k e n t d a V l a t p e d a g o g I k a u n I v e r s I t e t I h a y d a r o V f. I

E B B I N G A U Z   G E R M A N  
( 1 8 5 0 - 1 9 0 9 )
N'emis  psixologi.  e k sp r im en tal  psix o lo g iy a  asoschilarid an  biri.  E b b in g a u z  
G e rm a n  
1850-yil  24  v a n v a rd a   G e r m a n i y a d a   tu g 'i lg a n .  Fexnerning  psixofizik 
tajribalari  bilan  qiziqqan,  n atija da  sonli  va  e k sp er im e n tal  teks hirishlarni  faqat  sezgi 
kabi  psixik  jarayonla rni  em a s  balki,  diq qatni 
0 ‘rg anishda  ham  q o'liash ni  am alda 
tatbiq  qilgan.  Bu  tajribalar  uchun  b o s h l a n g 'i c h   material  qilib  m a z m u n siz   b o ' g ' i n l a r   - 
hech  q anday  o 'z a r o   m a z m u n   assotsiatsiyasi  b o 'l m a g a n   lurli  nutq  d e m e n t l a r i n i n g  
birikmalari 
olingan. 
2300  ta  m a z m u n s i z   b o 'g 'i n l a r d a n  
iborat  r o 'y x a t   tuzib 
G .E b b i n g a u z   o 'z i  ularni  v o d la g a n   va  u n u tg a n ,  shu  y o 'l   bilan  xotira ning  xususiy atlari 
va  qonuniy atla rin i  belgilo vchi  m etodlarni  ishla b  chiq qan.  Esdan  chiq ar ish  c h iz ig 'in i 
tuzg an .  b u n d a  material  b evosita   y od  o li s h d a n   key in gi  da v rd a   k o 'p ro q   foiz  esdan 
chiqishini  k o 'rsatg an .  Bu  chiziq  k ey in ch a lik   m a la k a   hosil  qilish,  m u a m m o n i  echish 
b o 'v i c h a  
h a m   chiz iqla r  tuzishga  n a m u n a   b o 'li b   xizm at  qilgan.  Xotira  b o 'y i c h a  
eksperim e nta l  ishlari  " X o tira   h a q id a "   a s a r ia a   y oritilg an  (1 885).
G .E b b i n g a u z   shuningdek,  e k sp e r im e n ta l  psixologiya  bo'yicha.  shu  j u m la d a n , 
k o 'ri s h   idrokin ing  o 'z ig a   xoslig iga  oid  ilmiy  is hla r olib  borgan.
94

---