N I z o m I y n o m I d a g I t o s h k e n t d a V l a t p e d a g o g I k a u n I v e r s I t e t I h a y d a r o V f. I

GA LT O N   FRENSIS 
(
1822
-
1988
)
A ngiiya  psixolo gi  va  a ntropologi,  qobiliyat,  iq tidor  m u a m m o l a r i n i  hal  qilishga 
eksperim e ntal  v o n d a sh ish   g 'o y a s i   asoschisi.  M atem atik  va  ek s p e r im e n ta l  m etodla r 
asosid a  differensial  p si x o lo g i y a n in g  
asosi  b o 'lg a n   in sonla r  o 'r t a s id a g i  individual 
tarq lar  m avjudligi  haqid agi  t a 'l i m o t g a   asos  soldi.
O 'z   te kshirishlarida  F.G alto n   ins onnin g  rivojlanishiga  ikkita  om il:  irsiyat  va 
m uhit  t a 's ir   qiladi,  d e g a n   g 'o y a n i   ilgari  surdi.  Ir siy atnin g  rolini  o 'rg a n i s h d a  
egizaklarn i  ta q q o s lash   m eto d in i  ishla b  chiqdi.
B undan  tashqari,  F.G alto n   bir  qato r  psix o d iag n o stik   m etodla r:  ovozni  eshitish 
daraj asini  teks hirishda  h u shtak,  erkin  assotsiatsiyala r  m etodi.  a n k e ta   kabi  metodlarni 
ishlab  chiqdi.
1884-vilda 
F.G alto n 
L o n dondagi 
X alq aro 
salo m atlik  
k o 'r g a z m a s i d a  
antropom etrik  laborato riy ani  tashkil  qildin.  B u n d a   m ijo z  3  pen s  t o 'l a b ,  anketa  
to 'ld irib .  o 'z i n i n g   aqliy  q o biliy ati.  muskul  kuchi,  o g 'ir lig i,  b o 'y in i  te k s h irib   k o 'rg a n . 
Bu  tekshirishlar yan gi  t a ’l i m o t la m in g   ishlab  chiq ilishiga  aso s  b o 'l g a n .
118

---

FROMM  ERIX 
(1900-1980)
N e m is   -   am e r ik a   psixologi  v a   faylasufi,  neofreydiz m   nam o y an d a larid an   biri. 
Asosiy  m u a r n m o   in son  b o rl ig ‘idagi  qaram a-q ars hilik la r  va  ula r  insonnin g  tabiat, 
boshqa  kis hilar  v a   o ‘z - o ‘zi  bilan  tabiiy,  m utanosib  aloqas in ing  buzilis hid a  n am o y o n  
boMadi,  deb   bilgan.  G u m a n is tik   psixoanaliznin g  psixoterape vtik  metodik asin i  ishlab 
chiqqan.  Bu  metod  inson,  tabiat  va  ja m iy a t  o'rtasid agi  o ‘zaro   muno sabatlarn i 
u y g 'u n la s h tir ish g a  xizm at  qiladi.
E .Fron.m   fikricha,  insonnin g  hayot  kechirish  m u a m m o s ig a   y a g o n a   mos  j a v o b  
insonnin g  o ‘z  “ M e n ” ini  topishga  y o rd a m   berish.  muha bbatdir.  Bu  nuqtai  nazarni  u 
“ Vluhabbat  s a n ’ati”  asarid a  (1964)  aks  ettirib.  hozirgi  jam iy atni  s o g 'io m la s h tiris h g a  
y o 'l  ins onnin g  axloqiy  yangilanis hi  va  ruhan  tozalanishi  orqali  borishini  t a ’kidlagan.
119

---