N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

Videoadapterlar. 
Videoadapter biz ekranda ko‘rayotgan 
tasvir 
lar ko‘rinishiga aylanuvchi signallarni uzatish orqali 
kompyuter bilan monitor orasidagi interfeysni ta’minlaydi. 
ShKning rivojla 
nish tarixi davomida muvaffaqiyat bilan bir 

---

119
necha standartlar ishlab chiqarilgan. Ularning har bir keyingi 
yaratilganiga nisbatan yuqori darajadagi tiniqlik va rang jilosini 
ta’minlar edi. Quyida videoadapterlarning standartlari keltirilgan.
– MDA (Monochrome Display Adapter)
– HGC (Hercules Graphics Card)
– CGA (Color Graphics Adapter)
– EGA (Enhanced Graphics Adapter)
– VGA (Video Graphics Array)
– SVGA (Super VGA)
– XGA (eXtended Graphics Array)
– UGA (Ultra Video Graphics Array)
Bu standartlarning ko‘pchiligi avval IBM kompaniyasi 
tomo nidan ishlab chiqarilgan bo‘lib, so‘ngra boshqa ishlab chi-
qaruvchilar tomonidan litsenziyalandi. Hozirgi vaqtda IBM 
yuqori sifatli monitorlarni ishlab chiqarish birinchiligini boshqa 
kompaniyalarga berib qo‘ydi, keltirilgan standartlarning ko‘p-
chiligi esa eskirgan standartlardir. VGA standarti bundan mus-
tasno; har qanday video adapter tomonidan qo‘llaniladigan bu 
abbreviatura bilan monitorning asosiy imkoniyatlari belgi lanadi.
Har qanday monitor uchun signalni uzatadigan manba kerak. 
Signallar monitorga kompyuterga o‘rnatilgan videoadapterdan 
uzatiladi. ENN yoki suyuq kristalli monitorlarning tizimli blokka 
ulanishining quyida keltirilgan uchta usuli mavjuddir:
1. Kengaytirish platalari. Bu vaziyatda PCI-Express, AGP 
yoki PCI interfeysli alohida kengaytirish platalaridan foydalanish 
ko‘zda tutilyapti. Bunda yuqori tezlik, katta xotira hajmi hamda 
ko‘p sonli funksiyalarni qo‘llash ta’minlanadi.
2. Tizimli plata ichiga joylashtirilgan grafik protsessor. 
Kengay 
tirish platalariga nisbatan tezligi past bo‘lgani bilan 
eskirgan yechimlarni qo‘llashi bilan ustun turadi.
3. Grafik o‘zagi (yadro) ichiga joylashtirilgan mikrosxemalar 
to‘plami. Bu narxi bo‘yicha arzon turi bo‘lib, ularning tezligi 

---

120
juda past, ayniqsa tasvirlar bilan ishlaydigan ilovalarni ishga 
tushirganda bilinadi.
PicoBTX, microATX, FlexATX, microBTX yoki Mini-ITX 
standartidagi tizimli platalarni qo‘llagan kompyuterlar Intel, VIA 
Technology, SiS kompaniyalari ishlab chiqargan mikrosxemalar 
to‘plami ichiga joylashtirilgan grafik o‘zak (yadro) bilan 
jihozlangan. microATX standartidagi ba’zi bir tizimli platalar PCI-
Express x16 yoki AGP videoadapterini o‘rnatishga yo‘l qo‘yadi.
«Grafik adapter» atamasini «videoadapter» atamasi bilan 
almashtirsa bo‘ladi, chunki IBM kompaniyasi ishlab chiqargan 
MDA monoxrom adapterlaridan boshlab hamma videokartalar 
matnni aks etganidek, tasvirni ham aks etadi.
Videoadapterning ish faoliyati uchun quyidagi komponentlar 
bo‘lishi kerak:
– Video-BIOS;
– grafik protsessor;
– videoxotira;
– raqamli-analogli o‘zgartirgich (DAC);
– razyom;
– videodrayver.