N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

Qattiq  diskdagi  jamlagichlar. 
Kompyuter uchun qattiq 
disk ham kerak bo‘ladi. Yaxshi jihozlangan kompyuterlarda 
qattiq disk hajmi 80 Gbayt va undan ortig‘ini tashqil etishi 
kerak. SATA (IDE) interfeysi keng tarqalgan sanaladi. Bir 
yoki ikkita qattiq diskni o‘rnatish lozim bo‘lganda, aynan shu 
interfeysni tanlash tavsiya etiladi, chunki u nisbatan yuqori 
unumdorlikni ta’minlab beradi. Ikkitadan ortiq qattiq disklar 
yoki ko‘p masalali operatsion tizimlar (Windows 95/98/Me/
NT/2000/XP) bilan ishlashda SCSI interfeysidan foydalanish 
maqsad ga  muvofiq  bo‘ladi.  SCSI  inter feysli  qurilmalar 
bilan kiritish-chiqa 
rish operatsiyalarini bajarish bo‘yicha 
protsessor ishining bir qismini o‘z ustiga oladi. Bu usul ko‘plab 

---

182
foydalanuvchilarni quvvatlovchi va murakkab faylli so‘rovlarga 
ishlov beruvchi Windows NT/2000 operatsion tizim 
larini 
server sifatida qo‘llashda ayniqsa muhim. SCSI interfeysi ATA 
ga nisbatan universal hisoblanadi, chunki u skanerlar, magnit 
tasmali jamlagichlar, optik disk yurituvchilar, qattiq disklar va 
almashinuvchi tashuvchilardagi jamlagichlar kabi 7 ta dan 15 
tagacha turli qurilmalarni ulash imkonini beradi.
Ayrim tizimli platalarda ikkita bir xil IDE qattiq diskni 
ulab (masalan, 2 ta 80 Gbayt hajmli) bitta 160 Gbayt hajmli 
diskdek foydalanish imkoniyatini beruvchi RAID bilan moslasha 
oladigan ATA interfeysi qo‘llaniladi. Ko‘pincha zamonaviy 
tizimli platalar Serial ATA (SATA) interfeysini qo‘llaydi, va 
ularning ba’zilari RAID massivlari bilan ham moslashgan. SATA 
interfeyslari ATA ga nisbatan ma’lumotlarni yuqori tezlikda 
uzatishiga qaramay, amalda SATA jamlagichlarining unumdorligi 
ATA jamlagichlari bilan bir xil. Shunga qaramay, SATA 
jamlagichlarini tanlash – optimal qarordir (agar tizimli plata 
mos bo‘lgan interfeysni qo‘llasa). Bu, ma’lumotlar kabelining 
o‘lchamini kamaytirish va kelajakda SATA jamlagichlarining 
unum dorligini oshirish bilan bog‘liq.
Deyarli barcha tizimlarda USB 2.0 portlari mavjud. Bundan 
tashqari ko‘pgina kompyuterlarda tizimli plata yoki RSI plata 
ichiga joylashtirilgan IEEE – 1394a (FireWire 400) portlari ham 
bor. FireWire 400 yoki USB 2.0 interfeysli jamlagichlarning 
unumdorlik darajasi ATA disk yurituvchilari bilan bir xil. Lekin 
yuqorida keltirilgan qattiq disklarning ikki tipini qo‘shimcha xotira 
qurilmalari sifatida yoki asosiy qattiq diskning zaxirali nusxasini 
yaratish uchun qo‘llash ma’qul. Mashhur kompaniyalar ishlab 
chiqargan qattiq diskdagi jamlagichlari deyarli bir xil unumdorlikka 
ega va narxi hamda sifati bo‘yicha unchalik katta farq qilmaydi. 
Aniq bir ishlab chiqaruvchilarning turli ATA va SCSI qattiq 
disklarining  imkoniyatlari  va  tavsiflari  sezilarli  darajada  o‘xshash. 

---

183
Bu qattiq disklarning bir tipli ishlab chiqaruvchi tomonidan 
birdaniga ikki interfeys uchun mo‘ljallanganligi bilan bog‘liq. 
Masalan, mantiqiy sxemaga qo‘shilgan, qo‘shimcha interfeysli 
SCSI mikrosxemali ATA qattiq diski ancha yuqori narxdagi SCSI 
interfeysli qattiq diskka aylanadi.
Zamonaviy tizimlarda SATA ketma-ketli interfeys ishlatiladi.