N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

7-BoB. aXBoroTNI aKS ETUvchI TIzIMLar
7.1. Monitorlar va videoadapterlar
Hozirgi vaqtda kompyuter monitorlarining rivojlanishi eng yuqori 
cho‘qqini zabt etdiki, apparat ta’minotini sinchiklab o‘rga nish zamon 
talabi bo‘lib qoldi. Sekin ishlaydigan videoadapter hatto tezligi 
katta bo‘lgan kompyuterning ishini ham sekinlashtiradi. Monitor va 
videoadapterning noto‘g‘ri birikmasi nafaqat belgilan gan masalani 
to‘laqonlik bilan bajarish imkonini bermaydi, balki foydalanuvchining 
ko‘rish qobiliyatining pasayishiga ham olib keladi.
Kompyuterning axborotni aks etuvchi tizimi ikkita asosiy kompo-
nentdan tashkil topgan.
Monitor (displey),
odatda, suyuqkristalli ekran yoki elektron-
nurli trubkaning oldi paneli ko‘rinishida bo‘ladi, ammo keng formatli 
televizor ham, LCD va DLP texnologiyasidan foydalanuvchi plazmali 
panel va proektor ham bo‘lishi mumkin.
Videoadapter 
(grafik adapter yoki videokarta) ko‘pchilik tizimlarda 
tizimli plataning razyomlaridan biriga o‘rnatiladigan kengaytirish 
platasi ko‘rinishida bo‘ladi. Ba’zi bir tizimlarda u tizimli plata ichiga 
joylashtirilgan yoki uning mantiqiy tizimli mikrosxemalar to‘plamiga 
kiritilgan bo‘ladi, ammo bunday kompyuterlarni ham unumdorligi 
yuqori bo‘lgan AGP, PCI yoki PCI-Express videoadapterlari bilan 
jihozlash mumkin.
Odatda, monitor ikkita asosiy texnologiyadan biriga asoslana-
di: suyuqkristalli displey LCD (Liquid Crystal Display) yoki elek
-
tron – nurli trubka CRT (Cathode-Ray Tube). Proektorlar LCD yoki 
DLP (Digital Light Processing – yorug‘likka raqamli ishlov berish) 
texnologiyasiga asoslanadi.
Hozirgi vaqtda ham matnli (matnli ish tartibida), ham grafik 
(grafik ish tartibida) axborotni aks etuvchi universal tipdagi displeylar 
ishlab chiqarilmoqda.

---

109
Monitorlarni ishlab chiqarishning asosiy variantlarini ko‘rib 
chiqamiz.