N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

USB (Universal Serial Bus)
bu universal ketma-ket portdir. 
U 1995-yilda ishlab chiqarilgan bo‘lib, eskirgan RS-232 (COM-

---

40
port) va IEEE 1284 (LPT-port) parallel interfeyslarni almashtirishga, 
ya’ni ketma-ket va parallel klaviatura va «sichqoncha» portlarini 
almashtirish uchun ishlab chiqilgan, barcha qurilmalar Plug and 
Play texnologiyasining osonligi bilan ko‘p sonli qurilmalarning 
o‘rnatilishiga ruxsat beradigan bitta razyomga ulanadi. Plug and 
Play – «yoq va ishla» texnologiyasi «qaynoq» almashtirishni, ya’ni 
kompyuterni o‘chirish va qayta yuklash zaruratisiz qurilmalarni 
almashtirishni amalga oshirishga imkon beradi. Qurilma jismoniy 
ulanganidan keyin to‘g‘ri taniladi va avtomatik konfiguratsiyalanadi. 
USB kompyuterga nima ulanganligini, qurilmaga qanday drayverlar 
va resurslar zarur bo‘lishini mustaqil aniqlaydi, undan keyin bularning 
barchasini foydalanuvchining aralashuvisiz ajratadi.
Shina to‘g‘ri ishlashi uchun u bilan aniq ishlaydigan operatsion 
tizim zarur. Mazkur holda bunday operatsion tizim Windows 95 va 
undan yuqori tizimlar hisoblanadi. USB shinaga bir vaqtning o‘zida 
deyarli 127 tagacha istalgan monitorlar, printerlar kabi qurilmalar 
ulanishini ta’minlaydi. Birinchi darajada ulangan har bir qurilma 
kommutator sifatida ishlashi mumkin, ya’ni unga mos
razyomlar 
bo‘lganida yana bir necha qurilmalar ulanishi mumkin. Interfeys 
bo‘yicha almashtirish paketli, almashtirish tezligi 12 Mbayt/s ni 
tashkil etadi. 480 Mbayt/s o‘tkazish xususiyatini ta’minlaydigan 
interfeysi (boshlang‘ich standart USB 1.1 deyiladi) yaratildi. Sekin 
ishlaydigan qurilmalar (klaviaturalar, sichqonchalar, modemlar) uchun 
ma’lumotlar 1,5 Mbit/s tezlikda almashtiriladigan qo‘shimcha kichik 
kanal ham qo‘llab-quvvatlanadi, telekonferensiyalarni o‘tkazishda 
kerak bo‘ladigan, ham asinxron ma’lumotlarni uzatish ish tartiblarida 
ishlaydi.
Aniq jismoniy qurilmaning dasturiy ta’minoti (USB-mijoz) 
kompyuterning o‘zida bajariladi. USB-shina bajarilishda va o‘zgari-
lishda (Plug and Play) avtomatik konfiguratsiyalanishni qo‘llab-
quvvatlaydi. USB dasturiy ta’minot drayverlari, to‘g‘ri murojaat 
etish kanallari, uzilishlar vektorlarni sozlash va kiritish/chiqarish 
qurilmalarini manzillashtirish orasidagi bahslarni tugatadi.