N. Hakimov, E. Abdullayev, F. Halimov, A. Xamidova umurtqasizlar zoologiyasidan amaliy mashg’ulotlar

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar

1. 
   Plazmodiumning nechta turi odamlarda parazitlik qiladi?
   
2. 
   Shizont nima bilan oziqlanadi?
   
3. 
   Nima uchun bezgak paraziti spora hosil qilmaydi?
   
4. 
   Bezgak parazitining jinssiy ko’payishi qayerda sodir bo’ladi?
   
5. 
   Bezgak kasalligiga chalingan odamda qanday belgilar yuzaga chiqadi?
   

INFUZORIYALAR TIPI – INFUZORIA et CILIOPHORA
Infuzoriyalar bir hujayrali hayvonlarning murakkab tuzilgan guruhidir. Ular o’zlarining bir qator biologik va morfologik tuzilishi hamda xususiyatlari bilan boshqa bir hujayralilardan farq qiladi.

Ushbu xususiyatlar quyidagilardan iborat:

1. Infuzoriyalarning harakatlanish organellalari sitoplazmatik kipriklardan iborat bo’lib, ular tananing tashqi yuzasida zich holda yoki tananing ayrim joylarini qoplab turadi. Ayrim infuzoriyalarda kipriklar hayotining ma’lum bir davrida bo’lib, keyin yo’qolib ketishi ham mumkin.

2. Barcha infuzoriyalarda yadro dualizmi (ikki xil yadroli) xususiyati mavjud. Ularning biri katta va bir dona bo’lib, makronukleus (vegetativ yadro) deyilsa, ikkinchi xili – bitta yoki ikkita (ba’zan ko’proq) kichik yadro – mikronukleus (generativ yadro) dir.

3. Infuzoriyalarning jinssiz ko’payishi tananing ko’ndalang ikkiga bo’linishi (ba’zan kurtaklanish) bilan amalga oshsa, jinsiy ko’payish konyugatsiya usulida amalga oshadi. Bunday jinsiy ko’payishda ishtirok etuvchi individlar (konyugantlar), o’zaro yaqinlashib, sitoplazmatik ko’prikcha bilan bog’lanib, mikronukleuslarining almashinuvi sodir bo’ladi.

Infuzoriyalar tipiga 8 mingdan ko’proq tur kirib, turli–tuman suv havzalarida, ayrimlari nam tuproqda erkin yashasa, ba’zi turlari har xil hayvonlarda va odamda parazitlik bilan hayot kechirishga moslashgan.

Infuzoriyalar tipi kiprikli infuzoriyalar (Ciliata) va so’ruvchi infuzoriyalar (Suctoria) sinflariga ajraladi.