N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili


ta’sirida elektr maydonning



Download 4,68 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/106
Sana13.07.2022
Hajmi4,68 Mb.
#793361
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   106
Bog'liq
Neft vf gaz mahsulotlarininu fizik-kimyoviy tahlili. Fozilov S.F, Mavlonov B.A va boshqalar

ta’sirida elektr maydonning
hosil bo‘lishi.
46


uchun ст-ning h a r xil b od ish i tushunarli. P ro to n bilan qodshni atom
va gruppalarining elektronakseptor xossasi qancha katta bodsa, proton 
shun ch a kam ekranlashadi. C hunki bu gruppalar proton atrofidagi 
elektronlarni o ‘ziga tortad i, natijada p ro to n atrofida elektronlar hosil 
qilgan y o ‘nalishi 
N 0
ning antiparallel lokal m aydon kichik b odadi va 
rezonans 
N 0
ning kichikroq qiym ati (kuchsiz m aydon) da yuzaga 
keladi. E lek trond o nor atom va gruppalar aksincha ta ’sir k o ‘rsatadi. 
E lektronakseptor ato m va gruppalarga F , Cl, N 0 2, C N , O R , C O O R
elektrondonorlarga radikallarga (C N 3, C
2
H
5
va h .k.) ni misol qilib 
keltirish m um kin.
M olekulada turli h olatda proto nlarn in g turli chastotalarda bera- 
digan signallari 
kimyoviy siljish 
deyiladi. K o ‘p in ch a kimyoviy siljish 
deb spektrdagi turli signallar o'rtasidagi m asofaga aytiladi:
1“ - ^ . 1 0
6
= 1 , 7 va I Z ° - % .1 0
6
= 1 ,7 . 
(23)
60 
1 0 6
1 0 0 1 0 6
Bu ikkala tu sh u n ch a aslida bitta narsadir. T urli laboratoriyalar 
h a r xil spektrom etrlarga ega. U lar ishchi chastotalari (40, 60 yoki 
100) M G s bilan b ir-b irid an farq qiladi. M a ’lum ki, rezonans signal 
chastota (v) ga t o ‘g‘ri proporsionaldir. Shunday ekan turli chas­
to talard a olingan bitta m oddaning signali h a r xil bodishi zarur. C hu - 
n o n ch i 60 M G s li asbobda b iro r p ro to n 102 gersda rezonans bersa
100 M G s lida bu qiym at 170 G s ga teng bodadi. Turli chastotalarda 
olingan signallarni taqqoslash u ch u n gerslarda ifodalangan signal 
chastotasi ishchi chastotaga bodinadi. Qulaylik uch u n bu nisbat 10 ga 
k o ‘paytiriladi. H osil qilingan birlik ishchi chastotaga nisbatan olingan 
m illion hissalari deyiladi. M asalan, yuqoridagi m isol uchun har ikkala 
h o ld a h a m m illion hissa (m. h) ga ega b odam iz.
P rotonlarning tajribada topiladigan kim yoviy yoki rezonans sil- 
jishlari o'zgarm asm i yoki biror narsaga nisbatan olinadim i, degan 
savol ofiinlidir. A lohida olingan, y a’ni h ech qanday q o ‘shnilari va 
elektroni b od m ag an p ro to n n in g kimyoviy siljishini odchab, uni nol 
deb qabul qilib, boshqa «o‘rab olingan» pro to n lar rezonans signallarini 
shunga nisbatan aniqlash m um kin, lekin proto n n in g absolut rezonans 
signalini aniqlash qiyin. Shuning u ch u n etalo n m od dadan foyda­
laniladi. E talon im koniyati b o rich a bittagina signal berishi, u ham
k o ‘pchilik p ro tonlar beradigan signaldan ch etd a joylashishi zarur. 
Bu talablarga tetram etilsilan [(C H
3
)
4
Si] javob beradi. X alqaro etalon
47


sifatida qabul qilingan tetram etilsilan (T M S) b irm uncha afzalliklarga 
ega. B irinchidan, undagi ikkita p ro to n ham bir xil qurshab olingan. 
Shuning uch u n ular ham m asi b itta chastotada energiya yutadi, ya’ni 
spektrda yagona c h o ‘qqi kuzatiladi. Bu signal ham kuchli m aydonda 
yotadi. N eft ham da gazlardan ajratib olingan organik birikm alardagi 
b arch a protonlari nisbatan kuchsiz m aydonda rezonansiga uchraydi. 
Ikkinchidan, T M S boshqa organik m o dd alar bilan deyarli kimyoviy 
ta ’sirlashm aydi. N iho y at, u u chu v ch an d ir (spektr olib b o ‘lingandan 
keyin, m oddani yana osongina ajratib olish m um kin). T M S n ing
kam chiligi sh undan iboratki, h am m a organik birikm alar u bilan ara- 
lashm aydi. Bunday paytda k o ‘pin ch a TM S o ‘rniga benzol, uchlam chi 
butil spirt yoki suv ishlatiladi (suv m oddaga aralashtirilm aydi, u 
tashqi standart vazifasini bajaradi). O datda, T M S ning signali 0 deb 
qabul qilinadi.
(C H 3) C - C H 2C O C H
T M S

Download 4,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   106




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish