N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

— 
yuqori tomon yuzasi, S — ichki yuzasi:
1 — yelka yuzasining boshi, 2 — katta d o ‘nglik, 21
— 
kichik d o ‘nglik, 3 — o ‘rta
d o ‘nglik, 4 — katta d o ‘nglik tarog‘i va uning deltasimon yuzasi (41); 5 — yelka
suyagi tarog'i, 6 — tossimon chuqurcha, 7— 8
 — 
pastki tomon bloki, 9 — to'piq
usti b o ‘rtig‘i, 10 — tirsak chuqurchasi, 11 — to'piq usti tarog‘i, 12 — b o ‘yni,
13 — katta do ‘nglik tarog'i, 14 — о ‘qaro muskul yuzasi, 15
 — 
sinovial
chuqurcha, 16
 — 
p a y chuqurcha, 17
 — 
qon tomir teshigi.
Yon muskul bo‘rtig‘i va yon g'altak o'simtasi birgalikda katta 
bo'rtiqni hosil qiladi. Katta bo'rtiqdan pastga qarab katta bo'rtiq 
tarog'i tushadi. U deltasimon yuzagacha boradi.
Medial g'altak o'simtasi va muskul bo'rtig'i birgalikda kichik 
bo'rtiqni hosil qiladi. Undan pastroqda kichik bo'rtiq tarog'i bo'lib, 
u yelka suyagining tanasida yumaloq yuzani hosil qiladi.
Yelka suyagining distal (pastki) uchi ko'ndalang g'altakni 
hosil qilib, unda uchta notekis bo'g'im yuzasi va sinovial kesigi 
bo'ladi. G'altakning orqa tomonida tirsak chuqurchasi bo'ladi. 
Tirsak chuqurchasi lateral yozuvchi to'piq va medial bukuvchi 
to'piq bilan chegaralangan 
(44-rasm).
3
8
16
120

---

H ayvonlardagi fa rq qiluvchi xususiyatlar.
Otda — yelka 
suyagining boshidan oldinga 3 ta g‘altak о‘simtasi va 2 ta ariqcha 
chiqadi; katta bo rtiq tarog‘i yaxshi ko'ringan bo‘ladi. Otda — 
g‘altak o'simtasi kuchli egilgan; deltasimon yuzasi yaxshi bilin- 
maydi. It va mushuklarda yelka suyagi uzun nay shaklida bo'lib, 
kurak suyagining pastki qismida joylashadi. Yuqorigi qismda yelka 
suyagining boshi orqa tomonga qaragan bo'lib, kurak suyagining 
chuqurchasiga kirib turadi. Boshning yon va o‘rta tomonida 
muskullar birikishi uchun bo‘rtiqlar bor. Ular oralig'ida bo'rtiq- 
lararo o‘yiqlar bo'lib, bu o'yiqlardan muskul paylari o'tadi. Yelka 
suyagining pastki qismida valiksimon blok (g'altak) bo'lib, u tirsak 
suyaklari bilan birlashadi. Bu blok o'rtasidan ariqcha orqali yon 
va o'rta to'piqsimon bo'g'in o'simtasiga bo'Unadi. Tirsak chuqur- 
chalarining o'ng va chap tomonida yozuvchi va bukuvchi to'piq­
simon o'simtalarning ustki qismlari bo'ladi. Bukuvchi to'piq usti 
deyilib, u orqaga qaytgan bo'ladi. Undan barmoqlarni bukuvchi 
muskullar boshlanadi. To'piqsimon bo'g'im maydonchalarining 
yon qismida paylar birlashadigan chuqurchalar bor. Mushuklarda 
to'piq usti teshik bo'lmaydi.1