Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

Иситиладиган жамоат бинолари ташқи панеллари
М50-М100 
маркали ғовак тўлдиргичлар асосидаги енгил бетонлардан (

m

700-1000 
кг

м
3
) ва М35-М50 маркали ғовак бетонлардан (

m

550-700 кг

м
3
) бир 
қатламли қилиб тайёрланади. Бундай панелларнинг узунлиги 3600 ва 7200 
мм, баландлиги 2900 мм ва қалинлиги 400 мм бўлади. Зарурат бўлса бошқа 
ўлчамдаги панеллар ҳам ишлаб чиқарилади. 
Ташқи девор блоклари ва панеллари ўнг юзаси манзарали қоришмалар 
қатлами, чақиқ тош, керамик плиткалар ва об-ҳавога чидамли бўёқлар 
композициялари билан безатилиши мумкин. 
Ички деворларнинг панеллари 
М100-М300 маркали оғир, енгил ва 
ячейкали бетонлардан тайёрланади. Уларнинг қалинлиги бетоннинг тури ва 
маркаси, таъсир этадиган юкламага қараб 120-160 мм бўлиши мумкин (7.1-
расм). 
Қаватлараро плита ва панеллар узунлиги 3-6,5 м гача бўлади. Панеллар 
хонанинг тўртта деворига суянадиган ўлчамларда ишлаб чиқарилади. 
Уларнинг қалинлиги 160 мм бўлади. Плиталар қалинлиги 220 мм, эни эса 1,6-
2,4 м ўлчамларда бўлади. 
Қаватлараро плита ва панеллар
М200 ва М300 маркали оғир ва ғовак 
тўлдиргич асосидаги енгил бетонлардан ясси яхлит ва юмалоқ ҳамда овал 
ковакли ичи бўш, шунингдек қобирғали ҳолда тайёрланади. 
Бўшлиқлар плита ва панеллар массасини камайтиради, иссиқлик ва 
товуш изоляцияси хоссаларини яхшилайди, бетон сарфини камайтиради. 
Ҳозирги вақтда йирик ҳажмдаги панелли турар жой биноларини қуриш 
ривожланмоқда. Бу типдаги биноларни заводда тайёрланган бир ёки икки 

---

298 
ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
хонага мўлжалланган ҳажмий конструкциялар асосида қурилиш майдонида 
йиғилади. Ҳажмий уйсозлик конструкциялари оғир ва енгил бетонлар 
асосида тайёрланиши мумкин. Ҳажмий панелли конструкцияларни ишлаб 
чиқариш қурилиш-монтаж ишларини кескин қисқартиради, бетон ва 
металлни тежайди, бетоннинг мустаҳкамлиги ва сифатини оширади. 
Томбоп ёпма конструкциялар жамоат бинолари қурилишида страпила 
тўсинлари, плиталар, панеллар ва бошқа буюмлар сифатида ишлатилади. 
Страпила устунлари ва тўсинлари М300 маркали оғир ва енгил бетондан 
6 м узунликда бир нишабли қилиб тайёрланади. 
Томбоп ёпма панеллар ва плиталар М200-М300 маркали оғир ва енгил 
бетондан ясси ва қобирғали типларда узунлиги 6 м, эни эса 1,5-3м қилиб 
тайёрланиши мумкин. 
Томбоп ёпма плиталарнинг қобирғалари ички ва ташқи томонларга 
бўртма ҳолатда бўлиши мумкин. Ташқарига бўрттирилган қобирға баланд 
бўлмай, устига чокларни беркитишга мўлжалланган махсус темирбетон ёпма 
қобирғали плиталар кийдирилишга мўлжалланган. Томбоп бундай йиғма 
темирбетон конструкция чоклардан сувнинг сизиб киришини олдини олади. 
Тўшама гидроизоляция материаллари ишлатмасдан сув ўтказмайдиган зич 
темирбетон конструкциялар тайёрлашда ушбу типдаги том конструкцияси 
катта аҳамиятга эгадир.