N. A. Mamadjonova O’simlikshunoslikning biologik asoslari

Rejalashtirilgan hosil uchun o’g’itlar me’yorini hisoblash 
№ 
Ko’rsatkichlar 
Programmalashtirilgan 
hosil 
_50_ 
s/ga 
N 
R
2
O
5 
K
2
O 
1. 1 ts don va shunga mos somon bilan o’zlashtirilgan oziq 
modda, kg (V
1
) 
3,25 
1,15 
2,0 
2. Belgilangan hosil bilan o’zlashtirilgan oziq modda, kg 
(Vob = U 
.
V
1
) 
162,5 
57,5 
100,0 
3. Tuproqdagi oziq moddalar miqdori, mg/kg (P) 
25 
30 
200 
4. Tuproqdagi oziq moddalar miqdori, kg/ga (PKm = P 
.
3,9) 
97,5 
117 
780 
5. Tuproqdan oziq moddalarni o’zlashtirish koyeffisiyenti, % 
(Kp) 
25 
5 
10 

---

105 
6. Tuproqdagi oziq moddalarni o’zlashtirish, kg/ga
(Vp = PKm 
.
Kp / 100) 
24,3 
5,8 
78,0 
7. Etishmaydigan ozik moddani mineral ugit xolida berish, 
kg/ga (Vu = Vob – Vp) 
138,2 
51,7 
22,0 
8. Mineral 
o’g’itlardan 
oziq 
moddalarning 
1-yili 
o’zlashtirilishi, % (Ku) 
60 
25 
65 
9. O’zlashtirish ko’rsatkichi hisobga olib beriladigan o’g’it, 
kg/ga (Ddv = Vu 
.
100 / Ku) 
230 
207 
34 
Bundan tashkari, rejalashtirilgan hosil uchun kullanilgan organiq va mineral 
ugitlarni birgalikda kullash tartibi xam mavjud bo’lib, unda organiq ugit me’yori 
va undan foydalanish koyeffitsiyenti xam hisobga olinadi. 
Rejalashtirilgan g’o’za hosili olish texnologiyaida ekin (nav) uchun iktisodiy 
jixatdan asoslangan ugit me’yorlarini ishlab chikish zarur. Darxakikat, 50 s don 
hosili uchun muayyan dalaga N
230
P
207
K
34
kg/ga yoki 471 kg/ga NPK kullash lozim. 
Tuproq tarkibidagi ozik moddalari hisobga olinganda kullanilgan xar bir kg NPK 
evaziga (50 s / 471 kg) 10,6 kg don yetishtirish mumkin ekan.
Tuproqning bunday agrokimyoviy kursatkichlari – samarali unumdorligi, 
ya’ni tuproqdagi azot hisobiga 7,47 s (24,3 / 3,25), fosfor hisobiga 5,04 s (5,8 / 
1,15), kaliy hisobiga 39,0 s (78 / 2,0) don yetishtirish ta’minlanadi. 
O’simliklarning tuproqdagi ozik moddalarni uzlashtirish (Vp) xaritanoma 
bo’yicha tuproqning ozik elementlar bilan ta’minlanganligiga kura aniqlanadi, 
ya’ni dastlab 1 kg tuproqdagi mg hisobidagi ozik moddalar kg/ga hisobiga 
aylantiriladi, bunda tuproqning xajm massasi va hisoblanadigan katlam inobatga 
olinadi va hisoblash kuyidagicha amalga oshiriladi: S = 1 ga = 10000 m
2
; h = 0,3 
m (hisoblanayotgan katlam); q = 1,3 t/m
3
(xajm massa), V = S