N. A. Egamberdieva

2 varian t
1 
Q adim gi  Xorazm  poytaxti 
qaysi  shahar boMgan?
A )  Q irqqiz qal’asi
B )  Q a v a tq a l’a
V )  O qshaxon qal’a 
G )  Q a l’aliqir
V) Shohi Zindada 
G) Oq Saroyda
17.  Temuriylar  davrida  shahris- 
ton nima deb atalgan?
A) Xisor
B) Shahri darun 
V) Q al’a
G) Shahriston
18.  Shahrisabzdagi  Oq  Saroy 
qurilishi qachon boshlangan?
A)  1380 yilda
B)  1385 yilda 
V)  1390 yilda 
G)  1382 yilda
19. 
«Ilm 
olmoq 
har 
bir 
musulmon  va  muslimaning  burchi- 
dir»  degan  so‘zlar  qaysi  yodgorlik 
peshtoqiga yozilgan?
A) 
Samarqandagi 
U lug‘bek 
madrasasiga
B) 
Buxorodagi 
U lug‘bek 
madrasasiga
V) 
GMjduvondagi 
Ulug‘bek 
madrasasiga
G) K o‘kaldosh madrasasiga
20. 
Gnezdovo 
qishlogMdan 
qanday yodgorliklar topilgan?
A) Qabrlar
B)  M ozor-qo‘rg‘onlar 
V) Qishloq xarobasi 
G) ErtoMalar
11. 
Dastlabki  tangalar  qaerda 
ixtiro qilingan ?
A) Misrda
B)  Mesopotomiyada 
V) Rimda
G)  Lidiyada

---

2.МП.  VI  asrda  Toshkentning 
poytaxti qaysi yodgorlik boMgan?
A) Shoshtepa
B) M ingo‘rik 
V) Oq tepa 
G) Shoxruxiya
3.  Temuriylar  davrida  ark  nima 
deb atalgan?
A) Xisor
B) Shahri damn 
V) Q al’a
G) Shahriston
4.  Koroplastika nima?
A) Devoriy surat
B) Sopol  haykalchalar 
V) M uxr
G) Tangalar
5.  Pishiq  g ‘isht  0 ‘rta  Osiyoda 
qachondan ishlatila boshlangan ?
A) XIII  asrdan
B) IX  asrdan 
V) X asrdan 
G) XII  asrdan
6.  Ilk  o ‘rta  asrlarda  qanday 
bino tura joyga o‘xshatib qurilgan?
A) Masjid
B)  Sardoba
V) Karvon saroy 
G) Xonaqoh
7. 
Pishiq  g‘ishtdan  qachon 
foydalanilgan?
A) Antik davrda
B) Qadimgi davrda 
V) Ilk o‘rta asrlarda 
G) Somoniylar davrida
8.  Qaysi  so‘z shahar tashqarisini 
anglatgan?
A) Ark
B) Rabot
12. 
Deraza  oynalar  qachon 
ixtiro qilingan?
A) Mil.  I asrda
B)  Mil.II asrda 
V)  Mil.av.I asrda 
G)  Mil.av.II asrda
13. 
«Ohular 
zali» 
qaysi 
yodgorlikda mavjud?
A) Shoshtepa
B) Afrosiyob 
V) Davon
G) Tuproqqal’a
14.  0 ‘zbekistonda  antik  mada- 
niyati qachondan shakllangan?
A) M il.aw . Ill asrdan
B) M il.aw .  IY asrdan 
V) M il.aw .  II  asrdan 
G) Mil.II asrdan
15.  Q o‘l  tegirmoni  qaerda  ixtiro 
qilingan?
A) Rimda
B) Italiyada 
V) Misrda 
G) Eronda
16.  Ellinizm  qaysi  m adaniyat 
ta ’sirida vujudga kelgan?
A) yunonlar
B) eronlilar 
V) italiyanlar 
G) turkiylar
17.  «Devorlari  ichida  odam 
yashaydigan  qal’a»  qaysi  yodgor- 
likka nisbatan aytilgan?
A) Qo‘yqirilganqal’a
B)  K o‘zaliqir 
V)  Tuproqqal’a 
G)  Q al’aliqir
18. 
Temirchilik  ustaxonalari 
qaerlarda boMgan?

---

V ) Shahriston 
G ) M axalla
9. 
«Svarog»  qaysi  xalqning 
tem irchi xudosi?
A ) R uslar
B ) greklar 
V ) rim liklar
G )  kavkazliklar
10. 
S hahar  maydoni  qaerda 
boMgan?
A ) Shaharda
B )  Shahristonda 
V ) A rk  yonida 
G ) R abotda
A) Ibodatxonada
B) Maxsus joylarda 
V) Turar joylarda
G) Aholidan yiroq joylarda
19.  Meva va gullar qaysi  davlat 
sopol  idishlarida boMgan ?
A) Rim
B)  YUnoniston 
V) Italiya
G) Misr
20.  1966  yilda  qaysi  yodgorlik 
«Arxeologik qo‘riqxona» deb e ’lon 
qilingan?
A) Tuproqqal’a
B)  Afrosiyob 
V)  Naxshab 
G)  Registon
Q lsq a c h a  izohli lug‘a t
A n g o b -so p o l idish sirtiga oxra(rang) yordamida berilgan pardoz
A n tik -lo tin   tilida  «qadimgi  ajoyibot»  m a’nosini  bildirib,  tarixda 
qadim gi G reciya madaniyati  an ’analari asosida rivojlangan davr nomi.
«A rxeoIogiya»-«arxayos»-qadim gi,  «logos»-fan  so'zlaridan  tarkib 
topgan 
boMib,  qadimiyat  haqidagi  fandir.  Arxeologiya  tarixda 
kishilik  jam iyatining  uzoq  o ‘tm ishi  bilan  bogMiq  moddiy  m adaniyat 
yodgorliklarini  o ‘rganuvchi  fandir.
A rx e o lo g ik   y o d g o rlik lar  -   uzoq o‘tmishda  odamlar  faoliyatining 
xosilasi,  ular 
ibtidoiy 
m akonlar,  qishloq 
va 
shahar  harobalari, 
qoyatosh  rasmlari,  istehkomlar,  ibodatxonalar,  qadimgi  sug ‘orish 
inshootlaridan  iborat.
« A rte fa k t»   -   odamlar  tom onidan  yaratilgan  moddiy  madaniyat 
obyektlari,  y a ’ni  turli  mehnat,  ov  va jangovor qurollar, sopol  buyumlar, 
turli 
hunarm andchilik  va  zargarlik  buyumlari,  tangalar,  uy-joy 
qoldiqlari,  qal’a,  qasr  va  qo ‘rg ‘onlam ing  harobalari,  qadimiy  dalalar, 
ariq va kanallarning izlari, m o z o r-q o ‘rg‘onlar va boshqalar.
A rx a n tr o p la r   -   paleolit  davrining  urug‘-jamoachilik  bosqichiga 
q adar yashab o ‘tgan odam ajdodlari,  ya’ni  ularning  suyak qoldiqlari.

---

B urj  -   qal’a  devorlari  tashqi  burchaklariga  ishlangan  m inorasim on 
qurilma.
G az  -   uzunlik  oMchovi.  Odatda  uzatilgan  qo‘l  uzunligida  barm oq 
uchlaridan to elkagacha uzunlikda olingan.
G irih   -   arabcha  «tugun  «so‘zidan  olingan.  Geometrik  shakllardan 
tuzilgan naqsh.
G u ld asta  -   imorat  burchaklarini  bezash  uchun  ishlatiladigan  m ino- 
rachasimon qurilma.
Y orm a  texnika  usuli  -   ilk  paleolit  davrida  ixtiro  qilingan  tosh 
qurollami  ishlash  uslubi.  Bunda  qurol  yasaladigan  chaqm oqtoshning 
bosh  tomoni  ustalik  bilan  urib  tekis  m aydoncha  hosil  qilinadi.  Shu 
m aydoncha  orqali  toshning  m ayda  paraqalari  olinib  qurolga  shakl 
beriladi.
Islim iy -  o'simliksimon naqsh.
K e rtm a   texnika -  chaqmoq  tosh  xom  ashyosi  parchasigatosh  b o lg ‘a 
(otboynik)  yordamida  har  tomonlama  ishlov  berish,  engil  zarba  berish 
yordamida uchirish usuli.
M ad an iy   qatlam   -   insonlaming  xo'jalik  faoliyati  izlari  saqlanib 
qolgan 
tuproq 
qatlami. 
M adaniy 
qatlam lar 
m a’lum  bir  jo y  da 
odamlarning  qancha  vaqt  yashaganligi  bilan  bog‘liq xolda  bitta yoki 
bir 
nechta  va 
qalinligi 
ham  bir 
necha 
santimetrdan 
30— 35 
metrgacha boMishi mumkin.
M an jan iq  -  jangda foydaianiladigan maxsus tosh otadigan qurilm a
M ag ‘ok -  «yashirincha» degan  m a’noni  anglatadi,  y a’ni  binolarning 
yarmisining  er  ostida  qurilganligini  anglatadi.  Buxorodagi  M ag ‘oki 
Attori va M ag‘oki Ko‘rpa binolari qism an er ostida qurilgan.
M orpech -  o ‘ralib chiqqan bo‘rtm a shakl
M ayolika  -   parchin,  sirlangan  yaxlit  o‘ymakorlikda  pishirilgan  loy 
boMaklari
M o re n a la r  -   muzlikning  siljishi  jarayonida  vujudga  kelgan  m uzlik 
yotqiziqlari  bo‘lib,  uning  tarkibi  gil,  qum  qatlamlari,  harsang  tosh  va 
shag‘allar iborat bo‘lgan.
Nous-zardushtiylik dinida ostodonlar saqlanadigan maxsus  bino.
N ukleus  -   tosh  o‘zagi,  u  turli  texnik  usulllar  asosida  tosh  paraqa- 
larning  olinishi  natijasida  hosil  boMadi.Ular  disksimon,  prizm atik, 
qalamsimon tuzilishda boMgan.
P alaxm on -  jundan to'qilgan tosh otuvchi qurol.
P ikto g rafiy a -  rasmli yozuv turi

---

P e tro g lif  -   u rib -o ‘yib,  chizish  usuli  bilan  ishlagan 
qoya  tosh 
rasmlari.
P lyuvia  d a v ri -   lotincha  so‘zdan olingan  boMib  «plyuvia»- yom g‘ir 
degan  m a’noni  beradi.  Ashel 
davri 
oxirida 
tropik 
o ‘lkalarda 
boshlangan yom g‘irlar davri
R etu sh  -  mayda tosh qurollam i  ishchi qismini yasash uslubi.
R ito n  -  diniy va dunyoviy  marosimlarda qoMlaniladigan  may qadahi
S a rd o b a   -   maxsus 
suv  y ig ‘gich  inshooti  bo‘lib, 
u  gumbazli 
aylanasim on  hovuzlar  tarzida  qurilgan.  0 ‘nga  qor,  yom g'ir  ba’zan 
quduq  suvlari  maxsus  inshootlar  orqali  to‘planib  yoMovchilar  uchun 
uzoq  muddatga saqlangan.
S tu p a -  sankrit  so‘zidan  olingan  bo‘lib,  er  yoki  tosh  uyumi  degan 
m a’noni  beradi.  U  buddizm ning  diniy  inshooti  boMib,  unda  muqaddas 
buyumlari  va  qabr  toshi  saqlangan.  Mil.  I  asrdan  uning  yarim   aylana 
shakldagilari keng tarqalgan.
Tigel -  metall eritiladigan m axsus  sopol  qozon.
T osh  bolg‘a la r  (otboyniklar)  -   og‘irligi  0,5  kgdan  kam  boMmagan 
qayroqtoshdan yasalgan qurol.
X o n aq o   -   fors  tilidan  olingan  boMib,  «xane»-»uy»,  «ga»-»o‘rin» 
degan  m a’nolarni  beradi.  Xonako  musulmon  dunyosiga  xos 
bino 
hisoblanadi.  U machit,  m adrasalar yonida gumbazsimon tarzda qurilgan. 
X onako  tashqaridan  kelgan  mehmonlar yashashiga  moMjallagan.  U  erda 
k o ‘pincha so‘filar va darveshlar iste’qomat qilishgan.
S h a ra fa  -  binoning devori,  ustuni yuqori  qismida,  shiftiga ganchdan 
quyib yoki o‘yib  ishlangan naqshlar
S h u r f -   nem ischa  so ‘z  boMib,  o‘zbek  tilida  «qaziyman»  degan 
m a’noni  bildiradi.  S h urf  solish  deganda  yodgorliklardagi  dastlabki 
qazish  ishlari  tushunilib,  m adaniy  qatlamni  aniqlash  va  yodgorliklar 
haqida  dastlabki  m a’lum otlarni  olishdir.
Q ir  -   ohaq,  qam ish  kuli  va  qipigMdan  tayyorlangan  maxsus  suv 
o ‘tkazm aydigan qorishma.
Q o ‘I  ch o ‘q m o ri  -   ilk  paleolit  davri  mehnat  quroli  boMib,  yassi 
tuxum sim on,  bodam simon,  nayzasimon  qilib  qilib  ishlanib,  uchi 
uchli  qaram a-qarshi  tom oni  esa  y o ‘g‘onroq  tuxumsimon  boMgan.
« E k o fa k t»   -   insonlam i  qurshab  turgan 
tabiiy  muhit  omillari 
hisoblanadi.  Inson  yashash  uchun  kurashib,  tabiiy  m uhitga  moslashadi 
v a   o ‘z  hayot  tarzi  uchun  zarur  narsalami  mavjud  tabiatdan  undiradi  va 
o ‘ziga xos madaniy  izlam i qoldiradi.

---

0 ‘roq   ra n d a   -   chaqmoqtosh  plastinkasidan  yasalgan  qurol,  tig ‘i 
keng  yoysimon  qilib  ishlangan. 
Undan  daraxt  po‘stini  shilish  v a 
randalash  quroli  sifatida  foydalanishgan.
H isor  -   shahaming  devor  bilan  o ‘ralgan  qismi  (arkdan  tashqari) 
temuriylar davrida shu nom bilan atalgan.

---