Н. А. Эгамбердиева археология (ўқув қўлланма)

Қ ўлбулоқ макони –Ангрен шаҳридан 10-12 км ғарбда Қизилолма сойининг ўрта оқимидаги қирликда жойлашган. Бу макон 1963 йилда топилган.
Кўлбулоқ очиқ тарздаги кўп қатламли макон. Ҳозиргача унинг 19 м чуқурликкача бўлган жойида тадқиқот ўтказилиб, илк, ўрта ва сўнгги палеолит даврларига оид ашёлар топиб ўрганилди. У ердан топилган нуклеуслар, парақалари, қўл чўқморлари, содда тош қирғичларнинг ишланиш
6-расм. Қўл чўқмори.
техникаси ўзига хосдир. Шунингдек, бу ердан кул, кўмир қолдиқлари ва ҳар хил ҳайвон суяклари топилган Кўлбулоқда истиқомат қилган одамлар овчилик, термачилик билан ҳаёт кечирганлар.
Мустақиллик йилларида илк палеолит даврини ўрганишда кўплаб ютуқлар қўлга киритилди. Бунда археолог олимлар Ў.Исломов, К.Крахмалнинг хизматлари каттадир.


Мавзуни мустаҳкамлаш учун саволлар:

1. 
   Илк палеолит даври қандай босқичларга бўлинади?
   
2. 
   Нима учун илк палеолит даври хронологиясида ўзгаришлар қилинди?
   
3. 
   Дастлабки қўл чўқморлари қандай бўлган?
   
4. 
   Ашель даврида ибтидоий одамлар ҳаётида қандай ўзгаришлар содир бўлди?
   
5. 
   Илк палеолит даври ёдгорликлари қаерлардан топилган?
   
6. 
   Селунгур маконини кимлар ўрганган?
   
7. 
   Кўлбулоқ макони қайси даврларга оид?
   

Ёдда тутинг!

• 
  Палеолит 3 млн - 12 минг йилликларни ўз ичига олади.
  
• 
  Ўзбекистон худудида илк палеолит даври 2 млн-200 минг йилликгача давом этган.
  
• 
  Илк палеолит олдувай ва ашель даврларига бўлинади.
  
• 
  Илк қўл чўқмори қайроқтошдан ясалган.
  
• 
  Ашель даврида қўл чўқмори чақмоқтошдан ясалган.
  
• 
  Қўл чўқмори кертма техника асосида ишланган.
  
• 
  Илк палеолит даврида питекантроп, зинжантроп, синантроп, ферганатроп одамлари яшаганлар.
  
• 
  Ер юзида 4 музлик даври – гинц, миндель, рисс, вюрм даврлари бўлган.
  
• 
  Ўзбекистон худудидан ашель даврига оид маконлар топилган.
  
• 
  Фарғонадаги Селунгур маконидан Ферганатроп одами топилган.
  
• 
  Тошкент вилоятидаги Кўлбулоқ маконидан 49 маданий қатлам топилган.