N a b ijo n qo dirov

KUTILMAGAN UCHRASHUV
T o g‘a-jiyan ikkim izning tirikchiligim iz faqat me- 
ning topib kelishim ga bo g ‘liq b o iib qoldi. Ustozim
bergan ellik so ‘m pulni ro ‘z g ‘orim izga bir am allab yet- 
kazardim. T o g ‘amni davolatish uchun esa pul topishim
177

---

kerak. U bersang yeym an, ursang o ‘laman, deganday 
bir nuqtaga tikilib o ‘tirgani-o‘tirgan. Uyda y ig ‘ilib 
qolgan laganlam i chorsiga tugib sotib kelmoqchi b o ‘l- 
dim. Q ayerda? Kimga sotam an? 0 ‘ylanib qoldim. 
X ayolim ga lop etib q o ‘shnim iz O dilxon taqsir keldi. 
M enga shu odam yordam beradi. A xir men suyukli 
o ‘g ‘li 
O qilxonning o ‘rto g ‘iman, qolaversa, uning 
puli k o ‘p, m enga besh-o‘n so ‘m bergani bilan davlati 
kam ayib qolm aydi. Katta ishonch va umid bilan uning 
tum an m arkazidagi hasham dor m agaziniga kirdim. 
Odilxon taqsim ing oyo g‘ida oq etik, bashang kiyinib 
olgan, kim bilandir hiringlab suhbatlashardi. Gaplarini 
b o ‘lgim kelm ay qo ‘limdagi tugunni yerga q o ‘ydim va 
sal nariroqda poylab turaverdim . N otanish odam chiqib 
ketgach, chopib kelib Odilxon akaga salom berdim. 
U kibrli sovuq bir nazar bilan m enga term ildi. Va- 
johatidan dovdirab, uzuq-yuluq m aqsadim ni bayon 
qildim. Uning bepisand, o ‘qrayib boqishi va yana jim - 
gina ishini qilaverishidan: «Bor, boshim ni qotirma», 
qabilidagi m a’noni uqdim. K utishdan foyda y o ‘q. Di- 
m og‘dor bu nusxa uchun men hech kim, gaplashish- 
gayam arzim aydigan bir yalangoyoq edim. Mulzam 
b o ‘lib tashqariga chiqarkanm an, bozor ichida kichikroq 
d o ‘kon borligi yodim ga tushdi. U yerda faqat xilma-xil 
kulolchilik m ahsulotlari sotilardi. Tavakkal bir borib 
k o ‘ray-chi. Yoshi taxm inan men bilan teng, oq-sariq, 
xushbichim d o ‘ppi kiygan yigitcha savdo-sotiq qilib 
otasiga yordam lashardi. Bola k o ‘zim ga ju d a tanish 
k o ‘rindi. Q ayerda k o ‘rgandim -a bu chiroyli bolani. Ha, 
topdim! Axir, bu H amal-ku. Q uchoqlashib k o ‘rishdik. 
M aza qilib gaplashdik.
- A navi odam kim ? - dedim yoshi qirq beshlar 
atrofidagi savdo qilayotgan kishini k o ‘rsatib.
- Dadam.
Hamal xijolat tortganday yerga qaradi.
178

---

-T u rd im at aka ju d a yaxshi odam, - dedi va tezda 
gapni boshqa tom onga burdi.
- Bergan gullarim k o ‘kardimi?
- K o'karganda qandoq, k o ‘payib ham ketdi. Hozir 
rosa cham an b o ‘lib ochilgan payti.
Ham alning vaqtini olm aslik uchun tezda m aqsadga 
ko‘chdim. U diqqat bilan so‘zlarim ni tingladi. Lagan- 
larimni otasiga ko‘rsatib, nim alam idir tushuntirganday 
b o id i.
- Qani, bu yoqqa kel-chi, o ‘g ‘lim.
K utilm aganda Turdim at aka meni o ‘ziga chorladi.
- Bu laganlarni rostdanam o ‘zing yasaganm isan?
- Ha. U stozim posira (kulolchilikda har xumdondan 
shogirdga beriladigan ulush) bergandilar, - dedim biroz 
qimtinib.
- Ishlaring yom on emas. Q achon posira olsang, 
tortinmay olib kelaver. 0 ‘zim sotib beram an, - dedi 
yelkamga qoqib.
I - Ma, o ‘g iim . 0 ‘ttiz so ‘mga rozim isan. U q o ‘limga 
pul tutqazdi.
jr - Bu k o ‘p, - dedim hayajonlanib.
. - Olaver, k o ‘p emas. Yangi-yangi naqshlar chizib 
kelaversang, narxni yana oshiramiz.
0 ‘sha paytdagi xursandchiligim ni tasvirlab berol- 
mayman. Odilxon taqsim ing tund m uom alasidan ham 
xafa b o ‘lmadim. Q aytanga m innatdorm an. Chunki u 
men sog‘inch bilan eslab turadigan Hamalni topishim ga 
sababchi b o ‘lgandi-da.
Shu kundan boshlab biz tez-tez k o ‘rishadigan, bir- 
galikda m uzqaym oq, b a ’zan kabobxo‘rlik qilib tura­
digan b o ‘ldik. H am alning motorli velosipedida ikki 
marta cho‘m ilganiyam bordik. Birinchi marta «Riga» 
rusumli bu antiqa tirilloqni minib m aza qilar ekanm an, 
ochiqko‘ngil, m e ’yoridan ortiq saxiy o ‘rto g ‘imga chin 
dildan havas qildim. Uning g ‘am ginlik tark etgan
179

---

m a ’noli ko ‘zlarida endi sevinch porlar, qaro kunlari 
ortda qolgani rost edi. Ham alning aytishicha, onasi 
zolim Sobit aka bilan allaqachon ajrashib ketgan, 
boshqa turm ush qurm aslikka ahd qilgan b o ‘lishiga 
qaram ay, Turdim at aka ustm a-ust sovchi q o ‘yavergan. 
Oxiri to g ‘asi o ‘rtaga tushib singlisining turm ushi yaxshi 
boMishiga kafillik bergach, boshqa chorasi qolmaydi. 
YoMchivoy to g ‘a «kuyov»ni ju d a yaxshi bilar, aslida 
bu ishni q o ‘z g ‘agan ham uning o ‘zi edi. O g ‘aynilar 
harbiy xizmatni C hitada birga o ‘tashgan, shundan beri 
oqibatli, qadrdon d o ‘st edilar. Xotini bem ahal qazo 
qilgan Turdim at aka uch qizi bilan yolgMz qolgandi. 
U uzoq-uzoq ovullarga ham idish-tovoq olib borib 
sotar, m en k o ‘rgan o ‘sha xushm anzara to g ‘li qishloqqa 
y o ‘li tushganda hech ikkilanm ay oshnasining uyidan 
q o ‘nim topardi. Hamal tabiatan bolalarga mehribon 
b o ‘lgan yangi dadasiga tezda k o ‘nikib ketgan, uning 
qizlari esa xuddi tu g ‘ishgan opa-singillariga aylangandi. 
Turdim at aka xayr-ehsonni xush k o ‘radigan, hech 
kim ga bildirm ay pinhona besh vaqt nam ozni kanda 
qilm aydigan iym on-e’tiqodli kishilardan ekan.