N a b ijo n qo dirov

Yomon xotun shayotin qamchisidnr,
Qo ‘ling bog ‘lag ‘uvchi arg ‘amchisidur.
Agar ul ketmasa sen ket olib bosh,
Ко ‘tarib yurmag ‘il tog ‘din og ‘ir tosh.
Uydan chiqib ketib ham xotinidan qutulm agan be­
chora to g‘am ga rahm im kelib:
- Shartta q o ‘yvorib, boshqasiga uylanib oling, -
dedim.
- A yniyapsan, jiyan.
U gapni qisqa qildi-da, bolalarini b ag ‘riga bosib 
yupata boshladi. Q iziq-qiziq gaplam i aytib kayfiyat- 
larini k o ‘tarishga urindi, ovqatlantirdi. K ichkintoylar 
uxlab qolgach, o ‘ziyam joy ig a ch o ‘zilib, xotirjam so ‘z- 
lay boshladi.
- U kezlarda men yosh bola edim. M aktabim iz qo- 
rovuli 0 ‘sarali buvaning hikoyasi sira esim dan chiq- 
maydi.
- O yog‘im sinib, uyda shiftga qarab yotishim ga 
to‘g ‘ri keldi, - degandi u o ‘shanda. Bir jufit qaldirg‘och 
xonamni aylanib ahillik bilan in qurishga kirishdi. 
Ermak topilganidan quvonib, ulam i qiziqish bilan kuza- 
ta boshladim. Tez orada tum shuqlari sap-sariq uchta 
jishbola dunyoga keldi. Er-xotin o ‘qday uchib atrofdan 
qanday x o ‘rak topsa, keltirib, galm a-gal bolalarining 
og‘ziga tutardi.
O ta-onasi b ag ‘rida baxtiyor o'sayotgan palaponlarga 
tuklar chiqib asta-sekin u lg ‘aya boshladi. K unlam ing 
birida qattiq shamol turib, qaldirg‘ochlardan biri (ona 
qaldirg‘och b o ‘lsa kerak) tashqaridan tobi aynib kel­
di. U yem ish izlagani chiqm as, sayramas, y o ‘ldoshi 
keltirgan oTjaga ham qaram ay, bir joydan qim irlam ay 
xomush o ‘tirardi. Ertalab u yg‘onsam, qaldirg‘och joyi- 
da yo‘q. N e k o ‘z bilan k o ‘rayki, boyaqish taxtapol 
ustida o ‘lib yotardi. Juda achindim. U volgina... Bola-
207

---

lari bor edi-ya. Y o lg‘iz qolgan narqush z o ‘r berib 
polaponlarini to ‘y g ‘azishga urinardi. Oradan ikki kun 
o ‘tib birdan qaldirg‘ochlar k o ‘payib ketdi. U lar bir- 
biriga navbat berm ay ch u g ‘urlashar, talashib-tortishar, 
nim anidir m aslahatini qilishardi. Oxiri bir qarorga 
kelishdi shekilli, sheriklaridan birini qoldirib uchib 
ketishdi. Yo tavba... Shu mitti jonivorlar ham to ‘y 
qilisharkan-da, qarang. Q ushlar birgalashib bolalarga 
yem ish tashiy boshladilar. Yangi kelgan qaldirg‘och 
sherigi uch-to‘rt marotaba qatnaganda z o ‘rg ‘a bir marta 
x o ‘rak olib kelar, jufti y o ‘qligida hali zaif yetim chalam i 
ch o ‘qib ozor berardi. Shu sababdanm i, er-xotin o ‘zaro 
kelisholm ay tez-tez urishib ham olishardi.
Tuyqus palaponlardan birining inidan yiqilib past- 
da yotganiga k o ‘zim tushdi. Tirik b o ‘lsa, jo yig a olib 
q o ‘yish m aqsadida qiynalib b o ‘lsa-da, o ‘rnim dan turib 
qushchaga diqqat bilan razm soldim. «Yo tavba-a» 
dedim -u, yoqam ni ushladim. Polaponning o g ‘zi lang 
ochiq, tom og‘ida kattagina dum aloq tikan sanchilib 
turardi. Bu o ‘ja r o ‘gay «ona»ning ishi edi. Q aldirg‘oeh 
badqiliq ham rohini urib-cho‘qib haydab yubordi. Bola- 
larini m ing azob bilan yakka o ‘zi uchirm a qildi.
- E jiyan, - dedi to g ‘am x o ‘rsinib.
- M ening peshonam ga bitgani m ana shu shallaqi, -
deganm an-ku senga. Sabr qilishdan boshqa ilojim y o ‘q. 
X o ‘p, o ‘z rohatimni o ‘ylab aytganingni qildim ham 
deylik, jabrini kim tortadi. M ana bu g o ‘daklarm i? Ular- 
ning gunohi nim a? Yoki kunlari o ‘gay otaga qolsinmi? 
Q ushlarda shunday b o ‘lsa, aqlli, hushli odam larda 
undan battari b o ‘lishi mumkin. M ana o ‘zing... 0 ‘gay 
otangdan nim a karom at k o ‘rding. Y axshilariyam bor, 
dersan. B o‘lsa bordir, lekin ular mingtadan bitta-da, 
jiyan.
T og‘am haq edi. 0 ‘gay otam ning behi navdasi bilan 
ayovsiz savalagani, k o ‘rgan o g ‘ir kunlarim ni eslab,
208

---

k o ‘zlarim ga yosh keldi. X ayolim da jonlangan Hoji 
buvaning nurli chehralari yupanch boMdimi, o ‘ksik 
qalbim birdan yorishib ketdi.