Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

Низоларни ҳал қилишнинг шахслараро усулларига 
қуйидагилар 
киради: 
-
бош тортиш усули. Раҳбар зиддиятларни вужудга келишига, низоли 
вазиятларга тушиб қолмаслик оқибатида келишмовчиликларни келтириб 
чиқарувчи масалаларни муҳокама қилишга киришмасликка ҳаракат қилади; 
-
силлиқлаш усули. Раҳбар ҳамкорликка мурожаат қилиб, низоли 
вазиятдан қочишга ҳаракат қилади. Афсуски, бу усулда кўпинча низо асосида 
ѐтган муаммо эсдан чиқарилади, у эса қолади. Туйғу намоѐн бўлмайди, аммо 
йиғила боради. Пировардида портлаш содир бўлиши эҳтимоли туғилади; 
-
ишонтириш усули; 
-
мажбур қилиш усули. раҳбар ўз нуқтаи назарини қабул қилинишига 
мажбур қилиш учун ҳукмронликдан фойдаланади. 
Қуйидагилар ушбу усулнинг камчиликлари бўлади: 
-
қўл остидагиларининг ташаббусини бўғиш, фақат битта нуқтаи назар 
тақдим этилганлиги сабабли барча муҳим омиллар ҳам ҳисобга олинмаслиги 
эҳтимоли вужудга келади; 
-
муросага келиш усули, яъни бошқа нуқтаи назарнинг қабул 
қилиниши. Ушбу усул бошқарув вазиятларида юқори баҳоланади, чунки 
ѐмон ниятлиликни олдини олади ва низони тез ҳал қилиш имкониятини 
беради. Аммо муҳим муаммони ҳал қилиш муносабати билан вужудга келган 
низонинг бошланғич босқичида муросадан фойдаланиш, мукобилларни 
қидириб топишга халақит бериши мумкин. 
-
муаммони ҳал қилиш усули. Бу усулдан фойдаланаѐтган раҳбар 
низоли вазиятни ҳал қилишнинг энг яхши вариантини топишга ҳаракат 

---

344 
қилади. Тадқиқотлар низоли вазиятларни бошқаришга ушбу ѐндашувнинг 
юқори самарадорлигини тасдиқлаганлар. 
Менежер томонидан низоли вазиятларни ҳал қилишда ташкилотнинг 
қадриятли мўлжаллари (хулқ меъѐрлари)га ўзгаришларни ташкилий киритиш 
йўли бўйича бориш; турли манфаатларни ҳисобга олиш механизмларини 
ишлаб чиқиш; қарашлардаги ягоналикни ишлаб чиқиш учун тадбирлар 
киритиш (гуруҳлар билан музокаралар олиб бориш, ишонтириш усулидан 
фойдаланиш, маслаҳатлар ўтказиш, рози бўлиш) тавсия этилади. 
Бунда менежерларга ҳеч қачон фақат низода иштирок этувчи бир 
томоннинг ўрганиш билан чекланмаслик ва бунинг асосида қарорлар қабул 
қилмаслик керак. 
Низоларни ҳал қилишнинг усул ва воситалари турли бўлиши мумкин. 
-
шахсий (шахсли ѐндашув); 
-
расмий (ишлаб чиқилган йўриқномалар, қоидалар асосида); 
-
ижтимоий (гуруҳларнинг ижтимоий ҳолатини ҳисобга олиш билан); 
-
юридик (қонун доирасидаги ҳаракатлар). 
Шундай қилиб, меҳнат жамоаларидаги низоли вазиятларни бошқарса 
бўлади. Уларни бартараф этишда раҳбар ва менежерларнинг роли каттадир. 
Турли туман ѐндашувлар ва аниқ ахборотлар қарорлар қабул қилишга 
таъсир кўрсатувчи муҳим омиллар бўлган мураккаб вазиятларда менежерлар 
вужудга келаѐтган низоларни ўз вақтида аниқлашлари ва уларни ҳал 
қилишлари, 
алоҳида 
ҳолларда 
вужудга 
келган 
вазиятларни 
рағбатлантиришлари ва улардан муаммоларни ҳал қилиш учун 
фойдаланишлари керак.