Музокаралар олиб боришнинг психологик жиҳатлари

2. Музокаралар олиб боришнинг психологик жиҳатлари. Музокара этикетининг қатъий қоидалари. Музокара босқичлари.

Мулоқот жараёнининг ички томони ҳам борки, унда музокарага тайёрланган томондан қатор вазифаларни амалга ошириш талаб этилади. Бу вазифалар қаторида қуйидагиларни санаб ўтиш мумкин:

• 
  ўзга томонда қизиқиш уйғотиш;
  
• 
  масалага юзасидан ўз нуқтаи назарини тўғри тушунтиришга эришиш ва шу билан бирга ўзганинг қараши ҳақида тўла-тўкис тасаввурга эга бўлиш;
  
• 
  ўзга томонда хайрихоҳлик ҳаракатларини уйғотиш;
  
• 
  биргаликдаги фаолиятни амалга ошириш ва ўзгада масъулият уйғотиш.
  

• 
  Ушбу вазифаларни амалга ошириш музокаранинг муваффақиятини таъминловчи асосдир.
  

Қандай ҳолда музокарага мурожаат этилади ва қай шароитда музокарасиз ҳам иш кўриш мумкин. Музокарага мурожаат этиш ҳоллари қуйидагича:

• 
  бир томонлама ҳаракат натижа бермайди;
  
• 
  масаланинг эчими қонун билан белгиланмаган;
  
• 
  масалани судгача ҳал этиш самаралироқ бўлган тақдирда ва шу каби ностандарт вазиятларда.
  

Одатда музокараларнинг ташкилий, ҳуқуқий, ахлоқий томонлари фарқланади ва улар музокара шаклига кўра турлича мазмунга эга.
Масалан, халқаро муносабатлар соҳасидаги музокаралар аниқ қайд этилган қоида ва меъёрий томонларига эга бўлса, хўжаликлараро учрашувлар доирасидаги кўпгина учрашувлар томонларнинг қўл сиқиши орқали ҳам тасдиқланиб кетаверади. Лекин музокара қай даражада амалга оширилмасин унинг натижаси келишувдан ва ушбу келишувни у ёки бу шаклда қайд этишдан иборатдир.
Одатда музокараларнинг ташкилий, ҳуқуқий, ахлоқий томонлари фарқланади ва улар музокара шаклига кўра турлича мазмунга эга.
Музокара олиб бориш босқичлари. Музокаранинг самарали ўтиши кўп жиҳатдан амалга оширилган тайёргарлик жараёнининг пухталигига боғлиқ. Бу хусусида тадқиқотчи Р.И.Мокшанов қуйидаги тадбирларни амалга ошириш дастурини таклиф этади:
Музокара мақсадини аниқ ифодалай билиш.
Ушбу мақсадга эришишга ёрдам берувчи вазифаларни аниқлаш (яъни мақсадга эришиш йўлида қандай кадамларни босиб ўтиш лозим).
Музокараларнинг ташкилий қисмини аниқлаштириш.
Музокара асосидаги манфаатнинг турли даражаларини билиш. Ўзга томоннинг манфаатларини иложи борича батафсил тасаввур этиш.
Музокаранинг қуйидаги жиҳатлари бўйича маълумот тўплашга эришиш:
Муҳокама масаласининг тарихи, хозирги ҳолати ва кўрсаткичлари:
Музокарада иштирок этувчи делегатсия вакиллари ҳақида маълумот (ёши, касби, шу соҳадаги тажрибаси, қизиқишлари, характер хислатлари, уларнинг шериклари кимлару, рақиблари кимлар, улар орасида иккиланувчилар борми ва х.к.).
Иқтисодий, сиёсий, ҳуқуқий, психологик соҳаларда маслаҳатчиларга бўлган эҳтиёжни аниқлаш.
Музокара жараёнининг умумий стратегиясини аниқлаш.

Вазиятга қараб қандай ҳаракатни амалга ошириш тактикасини белгилаш. Муҳокама этилажак муаммонинг мавжуд ечимларини аниқлаб қўйиш. Агар музокара узилса, қай тарзда мақсадга эришиш йўлини белгилаш. Музокаралар ўтаётгани ва натижа ҳақидаги маълумотларни қай тарзда ёритиш масаласини ўйлаб қўйиш (масалан, оммавий ахборот воситаларида).

Ўтказиш муддати

Музакаралар-

нинг ташкилий
қисмини
аниқлаштириш.

Музакаралар-

нинг ташкилий
қисмини
аниқлаштириш.
Ўтказиш жойи
Жойни таёрлаш