Muzey ekspozitsiyalari

- ekspozitsiyalarning xususiyatlari-Muzey ekspozitsiyasining o'ziga xos xususiyatlari bor. Birinchidan, unda umumiy voqealar emas, predmetlar asosida ma'lum voqelik yoritiladi, bu esa insonga estetik zavq bag'ishlaydi.Ikkinchidan, muzey ekspozitsiyasi asosida ilmiy kontseptsiya yotadi. Bu kontseptsiya ekspozitsiyaning g'oyaviy mazmunini belgilaydi, muzey yig'imidagi predmetlarni tanlash rintsiplarini, ularni guruhlashni, kompozitsiyasini, tadqiq qilishni, badiiy yechimini topishni o'rgatadi.,
- ekspozitsiyon kompleks-Ba'zan ekspozitsion zalni ekspozitsion kompleks ham deyiladi. Tomoshabinlarga uning farqi sezilmaydi. Ekspozitsion zalda dominanta aniqlanadi, ya'ni asosiy g'oya va ko'rinishga, mavzu, alohida eksponatlarga e'tibor beriladi. Qisqasi zalning ko'rinishi, birinchidan tartibli ko'rgazmalar tassurot qoddiradi. Bu yerda kenglik yechimga kompleks–zalni tashkil etish ahamiyatli bo'lib, bunda rassom loyihachi asosiy rol o'ynashi kerak.Bu ko'pincha ichki zal kompleksiga tegishli. Ekspozitsion mavzudan farqlanib ekspozitsion komplekslarda turli masshtab va turli harakterdagi voqealiklar yoritiladi. Ekspozitsion kompleksni tashkil etish muzey yig'imiga bog'liq. Turli davr va voqelikni yoritsada bir–biriga uzviy bog'liqlik bo'lishi kerak.Ekspozitsion komplekslarda barcha ashyolar olinmay, ichidan eng ishonarlisi tanlab olinadi. Ekspozitsion kompleksda hayotiy voqelikning turli tomonlari yoritiladi. Hozirgi davrda kompleks–ansambllar alohida ahamiyat kasb etadi.,
- manba-Predmetning tabiatiga , uning ma`lumot berish imkoniyatiga kura tarixiy manbalar kuyidagi turlarga bulinadi:a) moddiy manbalar;b) tasviri y manbalar;v) yozma manbalar; g) fonoyozuv va kinofil‘mlar.
Moddiy manbalarga moddiy madaniy yodgorliklar — mexnat kurollari, xarakatlantirish moslamalari, maishiy predmetlar, kurollar v.b. lar kiradi. Moddiy manbalar fakat predmetning tarkibidangina ma`l umot bermay, uning shakli, kurilishi, ulchovi, ogirligi, rangi v.b. lar xakida ma`lumot beradi. Ular yana usha davr tarixiy jarayon , madaniyati, ilmiy yutuklar xakida xam ma`lum ma`noda tasavvur xosil kiladi. Moddiy manbalar mavxum tushuncha emas , balki anik tushunchalar xosil kilish imkoniyatini beradi.Tasviriy manbalar turli buyok, fgura, belgi v.b. narsalar vositasida yaratilib, ular musavvirlik ishlari , grafika, xaykaltaroshlik, badiiy plakatlar va fotografiya maxsulotlari kiradi. Bu tasviriy manbalar vokealar xakida, portretda aks etgan shaxslarxakida , plan va kartalar esa anik geometrik shakl, ulchov xamda geografik joylashuv xakida ilmiy ma`lumotlar beradi.YOzma manbalar suz va belgilar yordamida ma`lumot berib, ularga yilnomalar (letopis ‘), solnomalar, konunlar majmui, siyosiy partiyalar xujjatlari, statistika materiallari, ilmiy ishlar , adabiyotlar, publitsistik asarlar, nodir kitoblar v.b. lar kiradi. YOzma manbalar turfa va keng ma`lumot berishimkoniyatiga ega. Ularni 3 guruxga bulib urganiladi:
a) ilmiy va ish yuritish xakida ma` lumot beruvchi(konunlar, siyosiy va statistik xujjatlar, ilmiy izlanishlar );
b) estetik manbalar (badiiy adabiyotlar);
v) umumiy ma`lumot beruvchi manbalar (publitsistik asarlar, memuarlar, yilnomalar va solnomalar).
Fonoyozuv va kinofil‘mlar muzey predmetlari orasida muxim urin tutadi. Fonoyozuvlarda musika, ma`lum shaxsning nutki, kurilish ishi shovkini, ukishdagi ma`lum talaffuz yoki san`atkorlarning ijro etgan kuylari aks etgan bulishi mumkin. Kinofil‘mlar ovozli v a ovozsiz bulishi mumkin. Fonoyozuv va kinofil‘mlar muzey fondining maxsus, sermaxsul guruxi xisoblanadi..