Muxammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali abdukarimov a., Kubayev s. T

7-amaliy mashg’ulot. “Kliyent-server” texnologiyasi va “Kliyent-server” modeli asosida amaliy dasturlar yaratish

Tarmoqning imkoniyati uning foydalanuvchiga kursatadigan xizmati bilan ulchanadi. Tarmoqning xar bir xizmat turi xamda unga kirish uchun dasturiy ta’minoti ishlab chikiladi. Tarmoqda ishlash uchun belgilangan dastur bir vaktda kuplab foydalanuvchilar uchun muljallangan bulishi kerak. Xozirda shunday dasturiy ta’minot tuzishning ikki xil asosiy tamoyili joriy etilgan.

Birinchi tamoyilda tarmoqning dasturlashtirilgan ta’minoti kupgina foydalanuvchilarga xamma kirishi mumkin bulgan tarmoqning bosh kompyuteri resurslarini takdim etishga muljallangan. U fayl - server deb yuritiladi. Bosh kompyuterning asosiy resursi fayllar bulgani uchun u shu nomni olgan. Bu dasturli modullar yoki ma’lumotlarga ega fayllar bulishi mumkin. Fayl-server-bu serverning eng umumiy turi. Shunisi kizikki, fayl-serverning disk xajmi odatdagi kompyuterdagidan kup bulishi kerak, chunki undan kupgina kompyuterlar foydalaniladi
Ikkinchi tamoyil “klent-server” arxitektura deb ataladi. Uning dasturiy ta’minoti resurslardan jamoa bulib foydalanishgagina muljallanib kolmay,ularni kayta ishlash va foydalanuvchi talabiga kura resurslarni joylashtirishga muljallangan. “Klent-server” arxitekturalar dastur tizimi ikkita bo’linmadan iborat: serverning dasturli ta’minoti va foydalanuvchi-mijozning dasturli ta’minoti. Bu tizimlar ishi kuyidagicha tashkil kilinadi: mijoz-dasturlar foydalanuvchining kompyuterida bajariladi va umumiy kirish kompyuterida ishlaydigan dastur-serverga surov junatiladi.
Ma’lumotlarning asosiy kismini kayta ishlash uchun kuchli server tomonidan amalga oshiriladi, foydalanuvchi kompyuteriga fakat bajarilgan surov natijalari yuboriladi. Ma’lumotlar bazasi serverlari katta xajmdagi ma’lumotlar (bir necha un gigobayt va undan kup) bilan ishlashga muljallangan va kup sonli foydalanuvchilar yuqori unumli ishlab chikarishni, ishonch va ximoyalanganlikni ta’minlaydi. Global tarmoqlari ilovalarida kliyent-server arxitekturasi (ma’lum ma’noda) asosiy sanaladi.dastur xamda axborot tarmogi resurslaridan jamoa bulib foydalanishni ta’minlaydi.
Tarmoqqa ulangan, doimiy ishlaydigan va tarmoqning turli xizmatlarini bajaradigan kompyuterga SERVER deyiladi.
Server tarmoqdagi ma’lumotlarni saqlaydi, tarmoqning boshqa nuqtalariga uzatadi va asosiy xizmati – foydalanuvchilarni internetga ulaydi. Ayni mana shu xizmatlarni bajaradigan tashkilotni – provayder deb atashadi. Ularning serverlari internetga kirihs darvozalari hisoblanadi.