Muxamad al-xorazmiy nomidagi tatu qarshi filliyali tt va kt fakulteti akt 11-21 gurux talabasi boysunov oybekning fizika fanidan 4-mustaqil ishi topshirdi: Boysunov Oybek Qabul qildi To‘rayev Sirojiddin

MUXAMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TATU QARSHI FILLIYALI TT VA KT FAKULTETI AKT 11-21 GURUX TALABASI BOYSUNOV OYBEKNING FIZIKA FANIDAN 4-MUSTAQIL ISHI Topshirdi: Boysunov Oybek Qabul qildi To‘rayev Sirojiddin

Mavzu:Yarim o‘tkazgich-yarim o‘tkazgichlar kantakt hodisasi Reja: 1.Kirish 2.Yarim o‘tkazgichlar 3.Yarim o‘tkazgichlar kantakt hodisasi

Elektronni valent zonadan o'tkazish zonasiga o'tkazish uchun tashqaridan malum ener¬giya berish kerak. Elektron turg'un holatdan (to'ldirilgan holatdan) . erkin holatga (o'tkazish zonasiga) o'tishda yengish kerak bo'lgan man qilingan zonanirtg kengligi qattiq jismlarni metallar, yarim o'tkazgich-lar va izolyatorlarga ajratishning asosiy mezonlaridan biridir. Bunga keltirilgan sxemalardan osongina ishonch hosil qilish mumkin. Zonalarning elektronlar bilan to'ldirilganligi va man qilingan zonaning kengligiga qarab to'rtta hoi bo'lishi mumkin. Eng yuqori zona elektronlar bilan qisman to'ldi¬rilgan, ya'ni unda bo'sh sathlar mavjud. Bu holda elektron juda kam energiya olganda ham shu zonaning yuqoriroq energetik sathiga o'tishi, ya'ni erkin bo'lib, tok o'tkazishda ishtirok etishi mumkin.

Yarimoʻtkazgichlar — elektr tokini yaxshi oʻtkazuvchi moddalar (oʻtkazgichlar, asosan, metallar) va elektr tokini amalda oʻtkazmaydigan moddalar (dielektriklar) orasidagi oraliq vaziyatni egallaydigan moddalar. Mendeleyev davriy sistemasida II, III, IV, V va VI guruhlarda joylashgan koʻpchilik elementlar. ularning bir qator birikmalari yarimo'tkazgichlar jumlasiga kiradi. Ya.da ham metallardagi kabi elektr oʻtkazuvchanlik elektronlarning harakati tufayli yuzaga keladi. Biroq elektronlarning harakatlanish sharoitlari metallar va Ya.da turlicha boʻladi. Ya. quyidagi asosiy xususiyatlarga ega

Yarimo'tkazgichlar oʻtkazuvchanligi jihatidan metall va dielektriklar orasidagi moddalar boʻlib, oʻz fizik xususiyatlarini turli tashqi taʼsirlar (masalan yoritish, isitish va hokazo) natijasida keng intervalda oʻzga rtira olish xususiyatiga e gaYarimo'tkazgichlar oʻtkazuvchanligi jihatidan metall va dielektriklar orasidagi moddalar boʻlib, oʻz fizik xususiyatlarini turli tashqi taʼsirlar

Yarimo‘tkazgich asboblarning aksariyati bir jinsli bo'lmagan yarimo‘

tkazgichlar asosida yaratiladi. Xususiy holda, bir jinsli bo‘lmagan

yarimo‘tkazgich monokristallning ma’lum sohasi p - turli, boshqa sohasi

n - turli o'tkazuvchanlikni namoyon etadi. Yarimo‘tkazgichning p -

va n — sohalari chegarasidan ikki tomonda hajmiy zaryad sohasida

elektron — kovak o‘tish yoki p-n o‘tish hosil bo‘ladi

Yarimo'tkazgichlar oʻtkazuvchanligi jihatidan metall va dielektriklar orasidagi moddalar boʻlib, oʻz fizik xususiyatlarini turli tashqi taʼsirlar (masalan yoritish, isitish va hokazo) natijasida keng intervalda oʻzga rtira olish xususiyatiga e gaYarimo'tkazgichlar oʻtkazuvchanligi jihatidan metall va dielektriklar orasidagi moddalar boʻlib, oʻz fizik xususiyatlarini turli tashqi taʼsirlar