Muvozanatli deb tushuniladi. Ammo, har qanday iqtisodiy tizimning bunday holati hayoliydir

29-chizma. Lorents egri chizig’i 
Grafikning  gorizontal  o’qida  aholi  hissasi  (foizi  ),  vertikal  o’qida  daromad 
hissasi (foizi) ko’rsatilgan. Agar jamiyatda daromad mutlaq baravar taqsimlangan 
deb faraz qilsak, ya’ni 20 foiz aholi jami daromadning 20 foiziga, 40 foiz aholi 40 
foiziga  ega  bo’lsa,  unda  mutlaq  tsnglikning  bu  vaziyatini  ifodalovchi  chiziq 
bissektrisa  ko’rinishiga  ega  bo’lar  edi.  Ammo,  hayotda  aholi  o’rtasida 
daromadlarning  taqsimlanishi  bir  xil  emas.  Masalan,  agar  aholining  20  foizi  A 
nuqta bilan belgilangan daromadlarning ozgina qismini olsa, aholining 40 foizi B 
nuqta  bilan  belgilangan  qismini  oladi  va  hokazo.  Bunday  holatda  daromadning 
haqiqatda  taqsimlanishini  bildiruvchi  chiziq  Lorents  egri  chizig’i  deb  ataladi. 
Bissektrisa va  Lorents  egri  chizig’i  o’rtasidagi uzilish  yoki  maydon  qancha katta 
bo’lsa,  daromad  taksimlanishining tengsizlik  darajasi  shuncha yuqori bo’ladi.  Bu 
uzilish  kattaligi  tengsizlik  darajasini  ifodalaydi.  O’zbekistonda  eng  past  va  eng 
yuqori  daromad  oladigan  aholi  guruhlari  o’rtasidagi  tafovut  darajasi  so’nggi 
yillarda 8 barobarga to’g’ri kelmoqda. Ko’pgina, shu jumladan, qo’shni davlatlarda 
bu raqam mamlakatimizdagi ko’rsatkichdan bir necha barobar yuqori ekani, ya’ni 
o’ta  kambag’al  va nochor  aholi  guruhlari  va  o’ta  boylar  guruhi orasidagi tafovut 
oshib borayotganini ta’kidlash lozim. 
O’tgan  davr  mobaynida  mamlakatimizda  amalga  oshirayotgan  ijtimoiy 
siyosatimizning  aholimizning  hayot  darajasi  va  sifatini  yuksaltirishdagi  ta’siri  va 
natijalari  haqida  alohida  to’xtalib  o’tishni  zarur.  2013-yilda  xalqimizning  real 
Daromad foizi 
Aholi foizi 
Lorents egri chizig’i 
Mutloq tenglik 
chizig’i 

---

 
151 
 
daromadlari  16  foizga  oshdi,  o’rtacha  oylik  ish  haqi,  pensiya,  ijtimoiy  nafaqa  va 
stipendiyalar  20,8  foizga  ko’paydi.  Hozirgi  vaqtda  O’zbekistonda  pensiyalarning 
o’rtacha  miqdori  o’rtacha  ish  haqiga  nisbatan  37,5  foizni  tashkil  etmoqda.  Bu 
ko’rsatkich  Rossiyada  25,7  foizdan,  Markaziy  Osiyo  mamlakatlarida  esa  23-28 
foizdan  iboratdir.  Joriy  2014-yilda  mamlakatimizda  bu  ko’rsatkichni  41  foizga 
etkazish  ko’zda  tutilmoqda.  Oilalar  daromadlari  tarkibi  o’zgarmoqda  – 
tadbirkorlikdan  olinayotgan  daromadlar  aholi  yalpi  daromadlarining  yarmidan 
ziyodini  tashkil  etmoqda.  Holbuki,  Mustaqil  Davlatlar  Hamdo’stligi 
mamlakatlarida bu ko’rsatkich o’rtacha 20-25 foizdan oshmaydi.