Muvozanatli deb tushuniladi. Ammo, har qanday iqtisodiy tizimning bunday holati hayoliydir


-chizma. Avtonom investitsiyalar grafigi



Download 2,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/156
Sana15.07.2021
Hajmi2,84 Mb.
#119883
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   156
Bog'liq
makroiqtisodiyot (2)

15-chizma. Avtonom investitsiyalar grafigi 
  5. Investitsiyalar  dinamikasini belgilovchi foiz ctavkasidan  boshqa omillar. 
Akselerator modeli. 
Investitsiyalar  dinamikasini  belgilovchi  eng  muhim  omillardan  biri  bo’lib 
kutilayotgan  sof  foyda  normasi  hisoblanadi.  Agar  real  foiz  stavkasi  bilan 
investitsiya xarajatlari miqdori o’rtasida teskari bog’liqlik bo’lsa, kutilayotgan sof 
foyda  me’yori  (KSFM)  dinamikasi  bilan  investitsiya  xarajatlari  o’rtasida  to’g’ri 
bog’liqlik bor.  


 
68 
 
Agarda  kutilayotgan  foyda  me’yori  foiz  stavkasidan  yuqori  bo’lsa, 
investitsiyalash  foydali  va  aksincha,  foiz  stavkasi  kutilayotgan  foyda  miqdoridan 
yuqori bo’lsa, investitsiyalash foydali bo’lmay qoladi. 
Misol  uchun,  zavodga  100000  so’mlik  yangi  stanok  sotib  olindi.  Yangi 
stanokni qo’llashdan zavod 10.000 so’m sof foyda olgan bo’lsin.  Kutilayotgan sof 
foyda me’yori quyidagicha aniqlanadi: 
     KSFM  = 10000 / 100000 x 100 = 10%. 
Investitsiya  xarajatlari  foyda  keltirishini  aniqlashda  nominal  foiz  stavkasi 
emas, balki real foiz stavkasi hisobga olinadi. Real foiz stavka narxlar darajasining 
o’zgarishini  aks  ettirib,  nominal  stavkadan  inflyatsiya  darajasi  ayirmasi 
ko’rinishida  aniqlanadi.  Masalan,  nominal  foiz  stavkasi  16%  ga  teng  bo’lsa, 
inflyatsiya  darajasi  yiliga  12%  ni  tashkil  etsa,    unda  real  foiz  stavkasi  4  foizini 
(16%-12%) tashkil etadi. 
Investitsiya xarajatlari dinamikasiga ta’sir etuvchi boshqa omillar quyidagilar 
kiradi: 
1. Soliqqa tortish darajasi
2. Ishlab chiqarish texnologiyalaridagi o’zgarishlar; 
3. Mavjud bo’lgan asosiy kapital miqdori; 
4. Investorlarning kutishi; 
5. Yalpi daromadlarning o’zgarishi. 
Soliqqa tortish darajasining pasayishi hamda yangi texnologiyalarning paydo 
bo’lishi  kutilayotgan  sof  foyda  normasining  (real  foiz  stavkasi  o’zgarmagan 
sharoitda  ham)  ko’payishga  olib  keladi.  Bu  esa  investitsiya  xarajatlarining 
ortishiga  turtki beradi. 
Investitsiyalar  hajmining  YaIM  yoki  daromadlar  darajasiga  bog’liqligini 
akselerator modeli aks ettiradi: 
I = f(Y),  ya’ni investitsiyalar (I) YaIM (Y)ning funktsiyasi ekan. 
Akselerator modelining to’liqroq ko’rinishi quyidagicha bo’ladi: 
 


 
69 
 
     I =  Ireja+ γY                        bu erda: 
                                                       Δ I                I
t
 –I 
t-1
 
                                        γ    =   -----------  =  ------------------   
                                                        Δ Y               Y
t
 - Y
t-1   
 
Ireja – rejalashtirilgan investitsiyalar; Y – YaIM (daromad) hajmi. 
Akseletator  modelini  hisobga  olib,  investitsiya  funktsiyasini  quyidagicha 
yozish mumkin: 
                            I = e - dR + γY 
YaIM hajmi oshishi korxonalar foydasining ko’payishiga olib keladi. Korxona 
foydasi investitsiyalarning manbai ekanligini hisobga olsak, bu holatda investitsiya 
xarajatlari  oshadi.  YaIM  hajmi  pasayib  ketganda  esa,    ya’ni  iqtisodiy  faollik 
pasayishi  sharoitida  bo’sh  turgan  quvvatlar  mavjudligi  tufayli,  investitsiya 
xarajatlari pasayib ketadi. Ammo YaMMning davriy tebranishlari, innovatsiyalarni 
doim  ham  bir  tekisda  bo’lmasligi,  uskunalarni  uzoq  muddat  xizmat  qilishi, 
iqtisodiy kutishdagi xavflar tufayli investitsiyalar hajmi barqaror bo’lmaydi. 

Download 2,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   156




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish