“Mutaxassislik fanlarini o‘qitish va ishlab chiqarish ta’limi metodikasi” fanidan

  Jami 

108 

36 

72 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

3.“ANALITIK KIMYO” FANINING MAZMUN VA MOHIYATI 

 

3.1.“Elektrolitik dissotsilanish nazariyasining asoslari” mavzusining 

mazmun va mohiyati. 

 

Reja: 

1. 

Elektrolitik dissotsilanish. 

2. 

Kuchli va kuchsiz elektrolitlar. Dissotsilanish darajasi. 

3. 

Dissotsilanish darajasini dissotsilanish konstantasi bilan bog’liqligi 

4. 

Analitik reaktsiyalarni olib borish sharoitlari. 

5. 

Geterogen sistemalarda muvozanat 

 

Yuqorida aytib o’tilgandek, ko’pchilik analitik reaktsiyalar “xo’l” usulda, ya'ni 

asosan suvda yoki boshqa erituvchida avvalo moddani eritib, keyin analiz qilinadi. 

Suvli eritmalarda elektrolitlar ionlarga dissotsilanadi, demak biz ionlarni 

reaktsiyasini kuzatamiz va shuning uchun qanday elektrolitlar va qay darajada 

ionlarga dissotsilanishini bilish muhim. Miqdoriy jihatdan elektrolitning kuchi 

dissotsilanish  darajasi  “α”  orqali  ifodalanadi.  α  -  bu elektrolitlarning umumiy 

miqdoridan qanday qismi ionlarga parchalanganligini ko’rsatuvchi son 

- 

tsiya

kontsentra

umumiy

kon

ion

an

harchalang

C

C

.

.

.

.

=

α

 

Agar α =0.1 bo’lsa, elektrolit 0.1

 

۰

 100=10% ga dissotsilangan bo’ladi. 

Agar  α  =1  bo’lsa,  dissotsilanish to’liq,  ya'ni 100% bo’ladi.  “α”  ni  qiymati 

eritmalarni elektro’tkazuvchanligi, muzlash nuqtasini pasayishi va qaynash nuqtasi 

ortishi orqali aniqlanadi.  

Dissotsilanish darajasiga qarab elektrolitlar kuchsiz va kuchli bo’ladi. 

Yaxshi dissotsilanadigan elektrolitlar kuchli elektrolitlar deyiladi, ularga kuchli 

kislota, ishqorlar va suvda yaxshi eriydigan tuzlar kiradi. Kuchsiz elektrolitlarga 

kuchsiz kislota, asoslar va suvda kam eriydigan tuzlar kiradi.Sirka kislotasi 

misolida kuchsiz elektrolitning dissotsilanishini ko’rib chiqamiz: