Mutaxassislik fanlarini o'qitish metodikasi

7.
 
Talabalarga xayrixohlik bilan, munosabatda bo‘lish, 
munofiqlik, soxta obro‘ga ega bo‘lish izidan quvmaslik va h.k.
Ma’ruzachi va tinglovchining mashg‘ulotdagi aloqasining uchunchi 
sharti: ma’ruza vaqtini optimal taqsimlash o‘quv jarayoniga sifatli 
o‘quv ma’lumotini tanlash va uni o‘z vaqtida bayon etishi, ish sifatiga 
e’tibor qaratish,yordamchi vositalarni jalb eta olishi kiradi
1
. 
Maruzalarda 
talabalarni 
o‘quv 
materialini 
idrok 
qilishga 
faolishtirokini tashkil etish muhim ahamiyat kasb etadi.Buning uchun 
ma’ruza jarayonida talabalar oldiga muammoli savollar qo‘yish 
ularning fikrlarini tinglash,javoblarni izohlash, faktlar, misollardan 
foydalanish darkor.
 
Professor M.Ochilovning ta’kidlashicha oliy ta’lim maktablarida 
o‘qiladigan ma’ruzalar kirish maruzasi, mavzular bo‘yicha maruza, 
umumlashtiruvchi ma’ruzalardan iborat. Mualliflarning fikriga ko‘ra 
kirish ma’ruzasida o‘rganilayotgan oliy o‘quv yurtidagi fanlar 
tizimidagi o‘rni ya’ni agar “Umumiy pedagogika” fani bo‘yicha 
ikkinchi kursda ma’ruza o‘qilayotgan bo‘lsa, uning umumkasbiy 
fanlar tarkibidagi o‘rni, boshqa turdosh bo‘lmagan fanlar bilan 
aloqadorligi, bog‘liqligi, fan o‘rganadigan asosiy muammolar, 
kursning maqsadi, vazifalari,mutaxassislikda tutgan mavqei,metodik 
asoslari, tadqiqot metodlari, manbalari hamda fanning o‘ziga xos 
xususiyatlari bayon etiladi.
Mavzular bo‘yicha ma’ruzalarda o‘quv va ishchi dasturda 
ko‘rsatilgan vaqt doirasida o‘tkaziladi. Unga har bir mavzu bo‘yicha 
1
Ochilov M., Ochilov N. Oliy maktab pedagogikasi darslik –T. “Aloqachi” , 2008,54-bet 

---

90 
ma’lumotlar, 
ushbu 
mashg‘ulotlarning 
ijtimoiy-iqtisodiy 
taraqqiyotidagi o‘rni, munozarali masalalar, qonunlar, muammoning 
mohiyati, tarixi, erishilganlik darajasi, nazariy va amaliy ahamiyati 
bayon etiladi. Umumlashtiruvchi, yakuniy ma’ruzalar, fanni 
o‘rganishning yakunida, yakuniy davlat attestatsiyasi oldidan 
o‘tkaziladi. Bunda fan bo‘yicha mavzulardagi ma’lumotlar 
umumlashtirilib, mavzular bo‘yicha sodir bo‘layotgan voqealar, 
yangiliklar, o‘zgarishlar, erishilgan yutuqlar to‘grisidagi axbarot 
beriladi. Shunday qilib, ma’ruza bugungi kunda oliy ta’lim 
maktablarida o‘qitishning asosiy shakllaridan biri edi va shunday
 
bo‘lib qoladi. U ma’lumotlarni bayon qilishga katta hajmdagi 
axbarotni qamrab olganligi, vaqtni tejasi ko‘p sonli tinglovchilarni 
qamrab olganligi jihatlari bilan oliy o‘quv yurtlarida o‘qitish 
shakllarining muhim shakllari bo‘lib qoladi.