Mutaxassislik fanlarini o'qitish metodikasi

O‘quv reja va fan dasturining muddati, o‘qish shakli va 
bitiruvchilarning malaka(daraja)si 
O‘quv reja va fan 
dasturining nomi 
Malaka 
(daraja) 
 
O‘quv reja 
va fan 
dasturini 
o‘zlashtirish
ning 
me'yoriy 
muddati 
Ta'lim 
shakli 
Кредит 
ҳажми 
Ta'lim yo‘nalishining 
o‘quv reja va fan 
dasturlari 
Bakalav
r 
3 yil 
kunduzg
i 
180 
4 yil 
kunduzg
i 
240 
5 yil 
kunduzg
i 
300 
Ta'lim yo‘nalishining 
o‘quv reja va fan 
dasturlari 
Bakalav
r 
3 yil 
Sirtqi 
180 
4 yil 
Sirtqi 
240 
5 yil 
Sirtqi 
300 
Ta'lim yo‘nalishining 
o‘quv reja va fan 
dasturlari 
Bakalav
r 
3 yil 
Kechki 
180 
4 yil 
Kechki 
240 
5 yil 
Kechki 
300 
 
5.2. O‘quv reja fanlari bloklari mazmuniga qo‘yiladigan umumny 
talablar 
Gumanitar va ijtimoiy-iktisodiy fanlar bloki: 
O‘zbekiston Rsspublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi 
tomonidan tasdiqlanadigan oliy ta’limning bakapavriat ta’lim 
yo‘nalishlari o‘quv rejalaridagi gumanitar va ijtimoiy-iqtisodiy fanlar 
blokiga qo‘yiladigan umumiy talablar asosida belgilanadi. 

---

40 
-umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-xunar ta’limi bilan uzviylik 
hamda uzluksizlikni inobatga olgan holda bilishning matematik 
usullari, informatika hamda axborot to‘plash, ularni qayga ishlash va 
uzatish usullarining jamiyatdagi o‘rni va ahamiyati haqida oliy 
darajadagi tasavvurlarni shakllantirishi; 
-koinotning tabiiy ob’ekt ekanligi va uning evolyusiyasi; tabiiy 
fan- larning o‘zaro fundamsntal birligi; zamonaviy tabiiy hodisalarni 
tadkiq etish konsepsiyasi; tabiatdan oqilona foydalanish va inson 
faoliyatining ekologik tamoyillari; tabiatga putur etkazmaydigan 
texnologiyalar yaratish istiqbollari haqidagi ilmiy tasavvurlarni 
shakllantsrishi; 
-muayyan bilim sohasi uchun zarur bo‘lgan fundamsntal fanlarni 
chukur o‘rganishning ilmiy va nazariy asoslarini ta’minlashi; 
-o‘quv-tarbiyaviy jarayonning kompleks xususiyagga ega 
ekanligini e’tiborga olgan holda, axborot texnologiyalarini joriy 
etishtsh integrativ yondashuv asosida tashkil etish malakasini tarkib 
toptirishi; 
-o‘qitishning ilmiyligi va ko‘rgazmaliligini ta’minlash maqsadida 
axborot texnologiyalarining mulьtimsdia imkoniyatlaridan unumli 
foydalanishga o‘rgatishi; 
-zamonaviy axborot texnologiyalari muhitida o‘quv jarayonlarini 
loyihalashtirishda o‘qitishni individuallashtirish, intensivlashtirish va 
optimallashtirishga erishish malakalarini shakllantirishi; 
-o‘qitishning 
samaradorligi 
va 
natijaviyligini 
ta’.minlash 
maksadida, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari vositalarini 
tizimli, mantiqiy ketma-ketlikda qullash qobiliyatini tarkib toptirishi; 
-internet vositasida talabalarning mustaqil ishlarini tashkil etish, 
veb-kvestlarni yaratish hamda ularni o‘quv jarayoniga gatbiq etish 
malakasini shakllantirishi; 
-matematika dunyoni bilishning o‘ziga xos usuli, uning 
tushunchalari va tasavvurlarining umumiyligi xaqida; 
-talabalarga bakalavriat ta’lim yo‘nalishining nazariy va amaliy 
masalalarini echa olishga etarli bo‘lgan matematik apparatni egallashi 
va uni qo‘llashni shakllantirish; 
-tarbiya 
jarasnida 
turli 
yoshdagi 
bolalar 
va 
o‘smirlar 
organizmining o‘ziga xos xususiyatlarini e’tiborga olish, zararli 
odatlar, giyohvandlikni oldini olish, yoshlarpi oilaviy hayotga 

---

41 
tayyorlashning tibbiy - gigienik asoslari haqida bilim, ko‘nikma va 
malakalarni shakllantirish; 
-tarbiya jarayonida bolalar va o‘smirlar sog‘ligini himoya qilish. 
o‘rta maxsus va kasb-hunar kolledjlar shart - sharoitlari, jihozlanishi 
va o‘quv yuklamaning organizmga ta’sirini o‘rganish; 
-bakalavrlarni ekologiya va tabiatni muhofaza qilish hakidagi 
asosiy tushunchalar, ekologik muammolar, bu muommolarni o‘z 
vaqtida ijobiy hal qilish uchun ekologik ma’lumotga ega bo‘lishlari; 
-tabiat qonunlaridap xabardor bo‘lishlari, tabiat bilan jamiyat 
o‘rtasidagi uzviy bogliklikning tub mohiyatlarini anglab etishlari. 
Umumkasbiy fanlar bloki: 
-matematik va tabiiy-ilmiy fanlar bilan ixtisoslik fanlar o‘rtasida 
ilmiy va nazariy bog‘liklikni ta’minlashi; 
-ixtisoslik faplarni o‘rganish va chuqur egallash uchun zarur 
bo‘lgan fundamental umumkasbiy bilimlarni, amaliy ko‘nikma va 
o‘quvlarni shakllaptirishi; 
-ta’lim oluvchilarning umumkasbiy madaniyati va intellektini 
rivojlantirishi; 
-umumkasbiy vazifalarni hal etishda fap va ta’limning 
zamopaviy muammolariga doir bilimlardan foydalanishga tayyorlashi 
hamda muvaffaqiyatli amalga oshirishga doir axboriy-didaktik 
ta’miiotni yaratish malakasini tarkib toptirishi; 
-kasbiy faoliyatpipg ilmiy sohasidagi o‘zgarishlarni anglash, 
tahlil etish, umumlaiggirish, aniq xulosalar. qabul qilish ko‘nikma va 
malakalarini shakllantirishi; 
-zamonaviy ta’lim va innovatsion tendsnsiyalarni hisobga olgan 
holda, kasbiy o‘z-o‘zini rivojlantirish yo‘nalishlarini belgilab berishi; 
-birlamchi manbalar asosida kasbiy bilimlarni rivojlantirish, 
kasbiy shakllapish va ijtimoiylashtirish imkoniyatini taqdim etishi; 
-modelli tasavvurlarni tajriba usullari va olingan natijalarni qayta 
ishlash yo‘riqlariga oid bilimlarni amalda ko‘llash ko‘nikmalarini 
ta’minlashi; 
-psixika, shaxs, faoliyat, muloqot, bilish jarayonlari, irodaviy 
sifatlar, hissiy holatlar, individual-xususiyatlarga doir bilim, ko‘nikma 
va malakalarni shakllantirish, hamda bo‘lajak pedagog mutaxassislar 
tamonidan psixik taraqqiyot qonuniyatlari, davrlari, mexanizmlari, 
omillari va shart-sharoitlari hakidagi zamonaviy ilmiy bilimning 
o‘zgartirilishini tashkil etish; 

---

42 
-psixologiyaning mohiyati, psixika va ong tushunchalari, psixik 
jarayonlar, holatlar, xususiyatlar, psixik rivojlanish va uning o‘ziga 
xos xususiyatlari, yosh davrlari tasnifi, psixik taraqqiyotning turli 
bosqichlari uchun xos psixofiziologik va psixologik xususiyatlar 
haqidagi bilimlar bilan qurollantirish; 
-bo‘lajak o‘qituvchilarni zamonaviy pedagogik fanining nazariy- 
tarixiy asoslari va o‘qituvchi mahoratiga doir bilimlar bilan 
qurollantirish, O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi 
Qonuni va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” galablari asosida 
taьlim- tarbiya jarayonini oqilona tashkil etish, psdagogik merosdan 
samarali foydalanish, real ta’lim amaliyotida yuksak pedagogik 
mahorat va o‘qituvchi nutqi madaniyatnni namoyon eta olishga 
o‘rgatish; 
-talabalarni 
Kadrlar 
tayyorlash 
milliy 
dasturi 
asosida 
o‘quvchilarni ma’naviy-axlokiy tarbiyalash va ta’limni samarali 
tashkil etishga o‘rgatish; 
-o‘quv-tarbiya jarayonini samarali boshqarish, o‘quv-me’yoriy 
hujjatlar bilan ishlash hamda ta’lim olganlikni tashxis etish qonuniyag 
va tamoyillari bilan tanishtirish; 
-milliy va jahon pedagogik fikrlari taraqqiyoti bilan tanishtirish 
hamda pedagogik merosdan samarali foydalanish ko‘nikma va 
malakalarini shakllantirish; 
-global doirada ta’lim tizimi rivojlanishining holati, asosiy 
yo‘nalishlari va qonuniyatlarini taxdil etish, milliy va hududiy o‘ziga 
xosliklardagi umumiy ko‘rinishlarni ochib berish, xalqaro pedagogik 
tajribaning ijobiy va salbiy jihatlari, milliy pedagogik madaniyatni 
boyitish shakl va mstodlarini aniqlashtirish; 
-talabalarni o‘qituvchi faoliyatida kasbiy maxoratning tutgan 
o‘rni, mazmun-mohiyatiga doir nazariy bilimlar hamda pedagogik 
faoliyatning 
turli 
ko‘rinishlarida 
o‘qituvchining 
muomala 
madaniyati,ogzaki va yozma nutqt madaniyati, o‘quvchilar bilan aloqa 
o‘rnatish va mulokotga kirisha oliga metodikasini to‘liq 
o‘zlashtitirishlariga erishish lozim. 
Ixtisoslik fanlar bloki: 
-bakalavriat za’lim yo‘nalishi bo‘yicha muvofiq kasb faoliyati 
sohalarida erishilgan asosiy yutuqlar, muammolar va ularning 
rivojlanish istiqbollari haqida tasavvur hosil qilishi; 
-tegishli bakalavriat ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha maxsus 
bilimlarni, kasb faoliyati ko‘pikmalari va uquvlarini shakllantirishi; 

---

43 
-ixtisoslikning aniq kasbiy va ilmiy yo‘nalishlari bilan 
tanishtirish, kasb faoliyati xususiyatlari, faoliyatning ustuvor jihatlari, 
malakaviy talab hamda qo‘llanishi zarur bo‘lgan asosiy malakalarni 
tarkib toptirishi; 
-kasbiy-yo‘naltirilgan talablar, ijtimoiy madaniy sifatlar, 
mutaxassislikka 
xos 
bo‘lgan sifatlar (kasbiy yo‘nalganlik, 
bilimdonligi, kasbiy lasqat)ni rivojlantirishi; 
-bo‘lajak kasbiy faoliyat individual metodining asosi sifatida, 
o‘quv- pedagogik xarakatlarning reproduktiv va ijodiy usullarini 
shakllantirish; muhim kasbiy sifatlarni rivojlantirish, kasbiy va 
shaxsiy o‘zini rivojlantirish ehtiyojini yuzaga keltirishi; 
-aniq pedagogik vaziyatda ma’lum masalalarni ajratib olish va 
ularni hal qilish usuli sifatida nedagogik tafakkurni rivojlantirishi; 
-talabaning muayyan magistratura mutaxassisligi bo‘yicha 
kelgusida ta’limni davom ettirishga ongli munosabatda bo‘lishiga 
ko‘maklashishni ta’minlashi lozim. 
Ixtisoslik 
fanlarining 
dasturlarini 
ishlab 
chiqishda 
buyurtmachilarning talablari e’tiborga olinadi. 
Kushnmcha fanlar bloki 
-talabalarning bakalavriat ta’lim fanlari bo‘yicha qo‘shimcha 
ravishda chuqur bilim olishga bo‘lgan ehtiyojini qondirishi; 
-mehnat bozorida raqobagbardoshlikni ta’minlashi hamda ta’lim 
xizmatlari sohalari rivojini jadallashtirishi; 
-jamiyatni 
pedagogizatsiyalash 
sharoitida 
pedagogik 
profilaktikani tashkil etish va amalga oshirish malakasini tarkib 
toptirishi; 
-kasbiy faoliyat strategiyasi va taktikasini to‘g‘ri tanlay olish, 
kasbiy nuktai nazarning barqarorligini ta’minlashi; 
-ta’lim sifatiga qo‘yilayotgan talablar va mehnat bozori 
kon’yunkturasi tez o‘zgarayoggan sharoitda bakalavriat ta’lim 
yo‘nalishlari bo‘yicha o‘quv rsjalar va fanlar dasturlarining 
moslashuvchanligini ta’minlashi lozim. 
Ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha fan, texnika va texnologiyalarning 
zamonaviy yutuqlari, kadrlar buyurtmachilari talablaridan kelib 
chiqqan holda tanlov fanlarining tarkibi va ularning mazmuniga 
qo‘yilgan talablar OTM Kengashi tomonidan belgilanadi. 
Maktabgacha ta’lim bakalavriat ta’lim yo‘nalishi o‘kuv rejasndagi 
yuklama hajmi 

---

44 
Barcha turdagi auditoriya va auditoriyadan tashqari o‘quv 
ishlarini o‘z ichiga olgan o‘quv yuklamasiping eng yuqori hajmi 
haftasiga 96 soat kilib belgilanadi. Ishlab chiqarishdan ajralgan holda 
(kunduzgi) o‘qish shakli uchun auditoriya mashg‘ulotlarining eng 
yuqori hajmi xaftasiga 30 soatgacha qilib belgilanishi lozim. 
O‘qishning normativ muddati 3 yil bo‘lgani holda o‘quv jarayoni 
152 hafta davom etishi zarur. 
O‘quv davrining umumiy hajmi quyidagicha taqsimlanadi: 
O‘quv jarayonining 
tarkibiy kismlari 
Haftal
ar 
soni 
Semes
tr 
Davlat attestatsiyasi 
Nazariy va amaliy ta’lim 
96 
1-6 
Bitiruv malakaviy ishini 
ximoya kilish yokn 
ixtisoslik fanlaridan 
Davlat attestatsiyasi 
Malakaviy amaliyot 
14 
2,4,6 
Attestatsiyalar 
I+1 
(DA) 
1-6 
Bitiruv malakaviy ishi 
6 
6 
Ta’til 
24 
1-6 
Jami 
152 
Oliy ta’lim muassasasi ixtisoslik fanlarining dasturlarini ishlab 
chiqishda kadrlar buyurtmachilarining talablarini e’tiborga oladi. 
O‘quv reja asosida oliy ta’lim muassasasi har yili ishchi o‘quv 
rejasini 
tuzadi. 
Bunda 
oliy 
ta’lim muassasasiga talabalar 
yuklamasining haftalik hajmini saqlagan holda o‘quv fanlari bloki 
hajmini 5 foizgacha, bloklar tarkibidagi fanlar hajmini 10 foizgacha 
o‘zgartirish hamda auditoriya yuklamasinining umumiy xajmini 
saqlagan holda, ayrim semestrlarda haftalik yuklamalar hajmini erkin 
belgilash huquqi beriladi. 
Talaba bilimini baxolash zamonaviy, shaffof va adolatli usullardan 
foydalanilgan holda o‘quv jarayoni davomida amalga oshiriladi. 
Bitiruv malakaviy ishini bajarish muddatlari tarkibigauni himoya 
qilish ham kiritiladi. 
O‘quv rejaga kiritiladigan ixtisoslikka oid fanlarning amaliy 
mashg‘ulotlari va laboratoriya ishlari oliy ta’lim muassasasi hamda 
bazaviy tashkilotlarda o‘tkaziladi 
Nazariya va amaliyot yaxlitligini ta’minlash uchun talabalarning 
malakaviy amaliyotlari ta’lim muassasalari, bazaviy tashkilotlarda 
o‘kaziladi. 

---

45