Musulmon renessansi

 
Takrorlash uchun savollar: 
1.
“Avesto”ni nima uchun bebaho meros deb ataymiz? 
2.
Sharq renessans davri haqida nimalarni bilasiz? 
3.
Mustabid tuzum davrida dinga munosabat qanday edi? 
4.
Ma’naviyatni rivojlantirish hozirgi davrda davlat siyosatining ustuvor yo‘naliShi 
darajasiga ko‘tarilish sabablari nimada deb bilasiz? 
 
 
O‘ZBEKISTONDA VIJDON ERKINLIGI 
Reja: 
1.
Vijdon erkinligi tushunchasi. 
2.
O‘zbekistonda faoliyat ko‘rsatayotgan diniy konfessiya va tashkilotlar.
3.
Missionerlik va prozelitizm xavfining bartaraf etilishi. 
Tayanch tushunchalar: 
Vijdon erkinligi, diniy konfessiya, missionerlik va prozelitizm, 
Konstitutsiya
O‘zbekiston Respublikasida vijdon erkinligining konstitutsion ta’minlanishi fuqarolarda din 
va diniy qadriyatlarga nisbatan adolatli va xolisona munosabatni belgilash imkoniyatini yaratdi. 
Yangi tahrirdagi “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida”gi Qonun Respublikamiz 
Konstitutsiyasi tamoyillariga asoslanib, vijdon erkinligini amalga oshirishning oqilona demokratik 
echimini topdi. Qonun fuqarolarning har qanday dinga e’tiqod qilish yoki hech qanday dinga 
e’tiqod qilmaslikdan iborat kafolatlangan huquq va manfaatlarini himoya qilishni ta’minlamoqda. 
Vijdon erkinligi fuqarolarning u yoki bu dinga e’tiqod qilish yoki hech qanday dinga e’tiqod 
qilmaslik huquqidir. Vijdon erkinligi inson huquqlari masalasining eng muhim kirralaridan biridir. 
Shuning uchun ham Birlashgan Millatlar Tashkilotining 1948 yilda qabul qilingan «Inson 
huquqlari Deklaratsiyasi»da bu masalaga alohida e’tibor berilgan. Xususan, Deklaratsiyaning 18-
moddasida bunday deb yozib qo‘yilgan: «Har bir inson... vijdon va din erkinligi huquqiga egadir». 
Mustaqil O‘zbekiston Respublikasi ham inson huquqlari bo‘yicha Xalqaro me’yorlarni tan 
olgan va mazkur masala xususida xalqaro xamjamiyat qabul qilgan xujjatlarga qo‘shilgan. 
Shuning uchun ham davlatimizning Asosiy Qonuni- Konstitutsiyamizning 31-moddasida quyidagi 
satrlar bitilgan: «Hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson hoxlagan diniga 
e’tiqod qilish yoki hech qaysi dinga e’tiqod qilmaslik huqukiga ega. Diniy qarashlarni majburan 
singdirishga yo‘l qo‘yilmaydi». 
Demak, bir kishi boshqasiga, sen u dinga, sen bu dinga e’tiqod qilasan yoki sening biror 
dinga e’tiqod qilishga haqqing yo‘q, sen bedinsan, deb ayta olmaydi va u yoki bu aqidaga 

---

bo‘ysunishga majbur eta olmaydi. Dindor kishini ikkinchi shaxs, «Diniy e’tiqodingizdan qayting», 
deb majbur qila olmaydi. Dinga ishonish yoki ishonmaslik, dindor yoki daxriy (dinsiz) bo‘lish har 
kimning shaxsiy ishidir. 
Vijdon erkinligi deyilganda, ayni paytda fuqarolarning dinga munosabatidan qat’i nazar, 
ularning teng huquqliligi, barcha dinlarning qonun oldida tengligi, dinga e’tiqod qilish yoki 
qilmaslikka nisbatan hech qanday majburiyatning yo‘qligi, diniy tashkilotlar (masjid, cherkov, 
sinagog va x.k.) uchun majburiy yig‘imlar to‘plashning ta’qiqlanganligi, diniy e’tiqod tufayli 
o‘zaro adovat va nafrat ko‘zg‘atishning taqiqlanishi kabi masalalar ham tushuniladi.
Ayni paytda, shu narsani alohida ta’kidlash zarurki, dinga e’tiqod qilish erkinligi faqat 
milliy xavfsizlik va jamoat tartibini, boshqa fuqarolarning hayoti, salomatligi, ahloqi, huquqi va 
erkinligini ta’minlash uchun zaruriyat tug‘ilgandagina cheklanishi mumkin. 
Binobarin, vijdon erkinligi demokratiyaning tarkibiy qismi hamdir. 
Vijdon erkinligining kafotlatlari nimalardan iborat? 
Bu kafolatlar ko‘p qirralidir. Ular O‘zbekiston Respublikasining «Vijdon erkinligi va diniy 
tashkilotlar to‘g‘risida»gi qonunida ta’riflab berilgan. Bular: 
-
avvalo, dinlarning va diniy tashkilotlarning davlatdan ajratilganligi; 
-
barcha fuqarolar uchun maorif va madaniyat eshiklarining ochiqligi; 
-
maktabning dindan va diniy tashkilotlardan ajratilganligi; 
-
ta’lim tizimining o‘quv dasturlariga diniy fanlar kiritilishiga yo‘l qo‘yilmasligi; 
-
dindorlarning diniy ehtiyojlarini qondirish uchun zarur bo‘lgan muayyan sharoitlarning 
yaratib berilganligi.