Mustaqillikning taraqqiyot yo‘li mamlakatimizda fan rivoji uchun keng imkoniyatlar yaratdi

Qonun  –  tizimning  elementlari  o‘rtasidagi  umumiy  aloqa.  Ularning  uchta  turi 

mavjud.Voqelik  qonunlari  bizning  ongimizdan,  biz  ularni  bilish-bilmasligimizdan  qat’i  nazar 

mavjud va amal qiladi.  

 

6-mavzu: Bilish  metodologiyasi: asosiy tushunchalar 

Reja: 

1. Gnoseologiyaning mazmuni va mohiyati.   

2. Bilishning asosiy turlari va shakllari. 

3. Haqiqat tushunchasi. Haqiqatning turlari. Bilishda amaliyotning o‘rni 

4.  Falsafa  metodlari.  Fan  metodlari:  umumilmiy,  xususiy  ilmiy  va  fanlararo  tadqiqot  metodlari. 

Hozirgi zamon metodologiyasi. 

     

Insonning o‘zini qurshagan dunyoda mo‘ljal olish funksiyasini bilim bajaradi.  

Bilim  –  inson  ong  yordamida  oladigan  dunyo  haqidagi  ma’lumotlarning  eng  oliy 

darajasidir. 

Bilish va bilim to‘g‘risida so‘z  yuritganda o‘rta asrlardagi kabi bilim va e’tiqodni qarama-

qarshi  qo‘yish  yaramaydi.  E’tiqod  –  moddiy  va  ma’naviy  dunyo  narsalari,  jarayonlari  va 

hodisalarini  dalil-isbotsiz  bilish  demak.  «Men  Xudoning  borligiga  ishonaman»;  «men  yaqinda 

bahor  kelishiga  ishonaman»;  «men  o‘z  ishimning  muvaffaqiyatiga  ishonaman»  va  h.k.  va  sh.k. 

E’tiqod – bu  insonning ishonchi. Bilim bizga aniq-ravshan ko‘rinib turadigan narsalarni kashf 

etish  imkonini  bersa,  e’tiqod,  ishonch  insonga  hozircha  ko‘rinmaydigan  sirli  narsalarni 

aniqlashga  yordam  beradi.  Shu  tariqa  e’tiqod  bilish  jarayonida  faol  ishtirok  etadi  va  uning 

---

 

21 

muhim unsuri hisoblanadi. Biroq, shu bilan bir vaqtda, zamirida aqlning so‘qirligi,  mutaassiblik 

va insonning kuchsizligi yotuvchi soxta e’tiqod ham mavjudligini qayd etib o‘tish lozim.  

Bilish  –  inson  qo‘lga  kiritadigan  axborotning  eng  oliy  darajasi.  Bu  axborotni  u  bilish 

muammolari va vazifalarini qo‘yish va echish yo‘li bilan, izchil anglab etadi. Axborot miyaning 

mvhumlashtiruvchi  faoliyati  yordamida  belgi  shaklini  (2    2    4)  kasb  etadiki,  bu  unga  ishlov 

berish, saqlash va keyinchalik undan foydalanish uchun qulaydir.  

Bilish  inson  izchil  va  ijodiy  faoliyatining  ijtimoiy  jarayoni  bo‘lib,  unda  tashqi  dunyoning 

ideal obrazlari yuzaga keladi va bilish maqsadi bo‘lgan bilim shakllanadi.