Mustaqil ta`lim Kichik yoshdagi o`quvchilar uchun sintaktik bilimlarni o`zlashtirishning ahamiyatini tushuntiring. Boshlang`ich sinflarda “Gap” mavzusi materiallarini o`rganishdagi izchillikni asoslang

3. Z. O`quvchilarning gapning bosh bo`laklari – ega va kesim bilan qanday tanishtirasiz? Darsda qanday ko`rgazmalardan foydalanasiz?

O`quvchilarga gapning bosh bo`laklari-ega va kesim bilan tanishtirishda avvalo o`quvchilarga gap o`zi nima ekanligi ushuntiriladi. Gap mavzusidagi ilk tushunchalarda gaplar so`zlardan tuzilganligi, gaplarning oxiriga nuqta qo`yilishi va gaplarning oxiriga qo`yilishi kerak bo`lgan tinish belgilar haqida tushunchalar beriladi. Shuning bilan birgalikda mashqlarni bajarish davomida gap kim yoki nima haqida ketayotganligi, qanday harakat bajarayotganligini topish kerakligi beriladi. Bu esa, gapning bosh bo`laklarini topishga o`quvchilarda ko`nikma hosil qilishdan iboratdir. Keying bosqichda esa o`quvchilar berilgan gapdan oldin gap kim (kimlar) yoki nima (nimalar) haqida aytilganligini topish o`rgatiladi. Ya`ni gapda ishtirok etgan ega topiladi. Undan keyin esa gap kim yoki nima haqida aytilganini bildirgan so‘z bilan ular haqida nima deyilganini bildirgan so‘z gapning asosiy mazmunini bildiradigan so`zni topish o`rgatiladi, ya`ni gapdan o`quvchilar kesimni topishni o`rganadilar. O`quvchilarga gapning ega va kesimini topishda o`qituvchi sodda gaplaradan foydalangan holda tushuntiradi. Masalan: O`quvchi dars tayyorlaydi. Avval so`roq berib, gap kim (yoki nima) haqida aytilganini bildirgan so‘zni topamiz: (k i m ?) o‘quvchi; uning tagiga bitta chiziq chizib belgilaymiz. Keyin so‘roq berib u (o‘quvchi) haqida nima deyilganini bildirgan so‘zni topamiz: (nima qiladi?) tayyorlaydi va uning tagiga ikkita chiziq chizib belgilaymiz. Shunday qilib, o`qituvchi wunga o`xshash ko`plab soda gaplardan foydalangan holda bosh bo`laklari-ega va kesim bilan tanishtirishi mumkin bo`ladi.