Mustaqil O‘zbekiston taraqqiyotining uzluksizligini ta’minlash uchun xalqni bir maqsad yo‘lida birlashtirish muhim ahamiyatga egadir

Mustaqil O‘zbekiston taraqqiyotining uzluksizligini ta’minlash uchun xalqni bir maqsad yo‘lida birlashtirish muhim ahamiyatga egadir. O‘zbekiston mustaqillikka erishishi bilan sobiq sovetlar tuzumining mafkuraviy aqidalaridan voz kechish lozim edi. Sovet mafkurasi kommunis-tik partiyaning g‘oyalariga tayanuvchi va sovet totalitar rejimining g‘oyaviy tayanchi funksiyasini bajarar edi. Bu mafkura qadimiy va boy tarixiy ma’naviy qadriyatlarga ega xalqning manfaatlariga mos kelmaydigan mafkura edi. Chunki u, milliylikdan begonalashgan, milliy mansublikka qarshi – innatsional, har qanday diniy e’tiqodga qashi – ateistik mafkura edi. Shu sababli undan voz kechildi. Mustaqillik mafkurasining konseptual asoslari esa hali yaratilmagan edi. Buning ustiga xalqimizning milliy mentaliteti mustamlakachilik davrlarida jiddiy ta’qiblarga uchrab, deformatsiyalangandi. Ya’ni xalqimizning ayrim vakillari hatto o‘zining o‘zbekligini ham unitayozgandi.

Bunday sharoitda, ya’ni amaldagi mafkuradan voz kechilgan, yangi mafkuraning konseptual tamoyillari hali ishlab chiqilmagan bir sharoitda izchil oilaviy tarbiya ko‘rmagan, o‘zligini anglab olishga ulgurmagan ayrim yoshlarimiz ongida mafkuraviy bo‘shliq (vakuum) hukm surardi. Bunday yoshlarni begona mafkuralar ta’siridan himoyalash ham dolzarb vazifa bo‘lib qoldi. Chunki, mustaqillik arafasida (oshikoralik davrida) va mustaqillikning ilk davrlarida turli ekstremistik oqimlar, diniy aqidaparastlar, diniy-konfessional yo‘nalishdagi missionerlik tashkilotlari mafkuraviy qadriyatlari shakllanmagan soddadil yoshlarimizni, ularning fikru-zikrini o‘zlarining millatni deformatsiyalovchi g‘oyalariga xizmat qildirish maqsadida buzg‘unchi kuchlar safiga qo‘shib olishga shay turishardi

I.Karimov milliy mafkuraning konseptual asoslarini ishlab chiqish lozimligiga alohida e’tibor berib, O‘zbekiston Respublikasi konstitutsiya-si qabul qilingan kunning bir yilligiga bag‘ishlab o‘tkazilgan tantanali majlisda shunday dedi: “Asosiy qonunimizda ijtimoiy hayot siyosiy institutlar, mafkuralar va fikrlarning xilma-xilligi asosida rivoj-lanadi, deyilgan. Hech qaysi mafkura davlat mafkurasi maqomiga ko‘tarilishi mumkin emas. Bu konstitutsiyaviy qoida bizning oldimizga milliy istiqlol mafkurasini yaratish vazifasini qo‘yadi. O‘zbekiston hududida qadim zamonlardan buyon turli din va diniy konfessiya vakillari o‘zaro ahillikda turmush kechirib kelishgan. Nestorian xrestianlaridan tortib yahudiylargacha, buddistlardan tortib hindulargacha o‘z ibodatlarini emin-erkin ado etib kelashgan. Musulmonlar ularga doimo boshpana bo‘lgan. Ularning ibodatxonalarining dahlsizligini asrashgan. Bu ham milliy qadriyatimiz. Ya’ni boshqa din vakillariga nisbatan bag‘rikenglik qilish, ular bilan o‘zaro ahillikda yashash, qisqasi, diniy bag‘rikenglik milliy mafkuramizning yana bir salmoqli qadriyatidir. Mustaqil  O‘zbekiston  taraqqiyotining  uzluksizligini  ta’minlash  uchun  xalqni  bir  maqsad 
yo‘lida  birlashtirish  muhim  ahamiyatga  egadir.  O‘zbekiston  mustaqillikka  erishishi  bilan  sobiq 
sovetlar tuzumining mafkuraviy aqidalaridan voz kechish lozim edi. Sovet mafkurasi kommunistik 
partiyaning  g‘oyalariga  tayanuvchi  va  sovet  totalitar  rejimining  g‘oyaviy  tayanchi  funksiyasini 
bajarar edi. Bu mafkura qadimiy va boy tarixiy ma’naviy qadriyatlarga ega xalqning manfaatlariga 
mos kelmaydigan mafkura edi. Chunki u, milliylikdan begonalashgan, milliy mansublikka qarshi 
–  innatsional,  har  qanday  diniy  e’tiqodga  qashi  –  ateistik  mafkura  edi.  Shu  sababli  undan  voz 
kechildi. Mustaqillik mafkurasining konseptual asoslari esa hali yaratilmagan edi. Buning ustiga 
xalqimizning  milliy  mentaliteti  mustamlakachilik  davrlarida  jiddiy  ta’qiblarga  uchrab, 
deformatsiyalangandi.  Ya’ni  xalqimizning  ayrim  vakillari  hatto  o‘zining  o‘zbekligini  ham 
unitayozgandi. 
Bunday sharoitda, ya’ni amaldagi mafkuradan voz kechilgan, yangi mafkuraning konseptual 
tamoyillari hali ishlab chiqilmagan bir sharoitda izchil oilaviy tarbiya ko‘rmagan, o‘zligini anglab 
olishga  ulgurmagan  ayrim  yoshlarimiz  ongida  mafkuraviy  bo‘shliq  (vakuum)  hukm  surardi. 
Bunday  yoshlarni  begona  mafkuralar  ta’siridan  himoyalash  ham  dolzarb  vazifa  bo‘lib  qoldi. 
Chunki,  mustaqillik  arafasida  (oshkoralik  davrida)  va  mustaqillikning  ilk  davrlarida  turli 
ekstremistik  oqimlar,  diniy  aqidaparastlar,  diniy-konfessional  yo‘nalishdagi  missionerlik 

tashkilotlari mafkuraviy qadriyatlari shakllanmagan soddadil yoshlarimizni, ularning fikru-zikrini 

o‘zlarining  millatni  deformatsiyalovchi  g‘oyalariga  xizmat  qildirish  maqsadida  buzg‘unchi 
kuchlar safiga qo‘shib olishga shay turishardi.

Bu  mamlakatimiz  mafkuraviy  mustaqilligini  saqlashga,  mamlakatda  barqaror  tinchlikni 

ta’minlashga qarshi qaratilgan katta xavf edi. Ayniqsa, ko‘p millatlar va elat vakillari yashaydigan, 
turli  din  va  diniy  konfessiyalarga  e’tiqod  qiladigan  aholi  yashaydigan  bizning  yurtimizda 
millatlararo, dinlararo mojarolar boshlanib ketish xavfi keskinlashishi mumkin edi. Buning ustiga 
xalqimiz  70  yillik  kurashchan  ateizm  hukmronligi  davrida  musulmonchilik  an’analaridan  ham 
birmuncha begonalashib qolgan edi. Mustaqillik munosabati bilan mamlakatimizda diniy e’tiqod 
erkinligiga keng yo‘l ochildiTurkiyadan  diniy  ma’rifatparvarlik  shiori  ostida  nurchilarning  siyosiy  hokimiyatni  egallashga 
chaqiruvchi g‘oyalari, dinni siyosiylashtirib talqin etuvchi xizbut-tahrirchilar harakati hamda ular 
bilan  til  biriktirgan  mahalliy  oppozitsion  guruhlarning  faoliyati  ham  kuchaya  boshladi.  Bunday 
vaziyatda  milliy  istiqlol  g‘oyasi  va  mafkurasining  nazariy  konseptual  asoslarini  ishlab  chiqish 
hayotiy zaruriyatga aylangandi. 
O‘zbekistonning  birinchi  Prezidenti  mustaqillikning  dastlabki  kunlaridanoq  bu  masalaga 
alohida  e’tiborni  qaratdi.  Islom  Karimovning  jamoatchilik  oldidagi  chiqishlarida  milliy 
manfaatlar,  milliy  istiqlol,  vatanparvarlik,  milliy  qadriyatlar  va  milliy  mentalitet  masalalariga 
asosiy  e’tibor  qaratilgan  edi.  Buni  ayrim  siyosatdonlar  Islom  Karimovning  millatchilikka  yo‘l 
ochishi deb talqin eta boshlashdi. Ammo o‘zbek xalqining asrlar davomidagi ezgu niyati mustaqil 
davlatchiligimizni  rivojlantirish,  milliy  manfaatlarni  himoya  qilish  yo‘li  bilan  amalga  oshishi 
oddiy haqiqat edi. Shuni  ta'kidlash  kerakki,  Islom  Karimov  asarlarida  jamiyat  rivojlanishi  bosqichlari 
quyidagicha asoslab berilgan.  
1.  1989-1991 yillar - Mustaqillik ostonasi  
2.  1991-2000 yillar - O‘tish davri bosqichi 
3.  2000-2007 yillar - Mamlakatni modernizasiyalash 
4.  2007  yildan  2016  yil  sentabrgacha  -  Mamlakatda  demokrataik  islohotlarni  
chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish bosqichi. 
Mazkur jamiyat rivoji bosqichlarida g‘oyaviy-mafkuraviy sohada quyidagi tub o‘zgarishlar 
amalga oshirildi: 
- 
Kommunistik g‘oya aqidalaridan voz kechildi. Milliy g‘oya: asosiy tushunchalari va 
tamoyillari ishlab chiqildi; 
                                                 
16
Karimov I.A. O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. - T.: “O'zbekiston”, 2011 
17
Karimov I. A. Yuksak ma’naviyat-yengimas kuch. T., 2008 
18
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. 12-modda, 2017  

- 
Milliy g‘oya negizlariga tayangan holda O‘zbekiston jamiyati rivojlanishi, uning o‘ziga 

xos xususiyatlari asoslab berildi; 
- 
Jamiyat rivojlanishida milliy madaniy meros hamda umuminsoniy qadriyatlar, 
demokratik prinsiplarga amal qilina boshlandi. 

«Kuchli davlatdan – kuchli fuqarolik jamiyati sari» tamoyilini izchil amalga oshirish doirasida aholi keng qatlamlari tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan, xalqimiz tarixidan chuqur o‘rin egallagan mustaqil ish olib boradigan, barqaror fuqarolik jamiyati institutlarini shakllantirish hamda rivojlantirish uchun barcha zarur tashkiliy-huquqiy va moddiy sharoitlar yaratilgan. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida fuqarolarning jamiyat va davlat ishlarini boshqarishda ishtirok etish huquqi, fuqarolik institutlarining huquq hamda qonuniy manfaatlariga rioya qilish kafolatlari, ularga teng huquqiy imkoniyatlar yaratib berishga oid tamoyillar mustahkamlab qo‘yilgan. Bu borada qabul qilingan jami ikki yuzdan ortiq qonun hujjatlari mamlakatimizda fuqarolik jamiyatini izchil rivojlantirishda huquqiy asos bo‘lib xizmat qilmoqda.  Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasini amalga oshirish doirasida ishlab chiqilayotgan qonun loyihalarini jamoatchilik tomonidan muhokama etish hamda ekspertizadan o‘tkazishda NNTlar faolligi oshmoqda. Hozir respublikamizda 5000 dan ziyod nodavlat notijorat tashkilot faoliyat yuritmoqda. Ularning sa’y-harakatlari fuqarolar manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan bo‘lib, mamlakatimizning ijtimoiy-siyosiy hayotida xotin-qizlar va yoshlar faolligini, fuqarolik institutlari faoliyatini rivojlantirish va samaradorligini yanada oshirishdan iboratO‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining yigirma to‘rt yillik bayramiga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazish to‘g‘risida»gi Qarorida ta’kidlanganidek, «O’zbekiston o‘z vaqtida sobiq mustabid tuzumning ma’muriy-buyruqbozlik tizimidan, biryoqlama rivojlangan nochor iqtisodiyotdan, «shok terapiyasi» kabi noma’qul modellardan butunlay voz kechib, mashhur besh tamoyilga asoslangan o‘z taraqqiyot yo‘lini qat’iy tanlab oldi va dunyoda «o‘zbek modeli» sifatida e’tirof etilgan ushbu rivojlanish strategiyasi asosida real natijalarga erishdi».Sotsializmdan voz kechgan, bozor iqtisodiyotiga o‘tish imkoniyati paydo bo‘lganidan vasvasaga tushgan ayrim mamlakatlar siyosatchilari shoshma-shosharlik bilan «shok terapiyasi» degan «nazariya» o‘ylab topishdi. Ularning xom xayolicha, shu yo‘l bilan go‘yoki birdaniga «mo‘‘jiza» yuz beradigandek, zudlik bilan hamma yoq gullab-yashnab, yashin tezligidagi taraqqiyot yuz beradigandek. Birinchi tamoyil – iqtisodiyotning siyosatdan ustuvorligi, ishlab chiqarishni mafkuradan xoli qilish.