Mustaqil ishi-1

 

---

---

0G
 (
radiotelefonlar
MTS
MTA * MTB * MTC * MTD
IMTS
AMTS
OLT
Autoradiopuhelin
B-Netz
AMPS
 oilasi 
AMPS
(TIA/EIA/IS-3, 
ANSI
N-AMPS (TIA/EIA/IS-91) 
TACS
ETACS
•
NMT
•
C-450
•
Hicap
•
Mobit
ex
•
DataT
AC
Boshqalar 
GSM/
3GPP
 oilasi 
GSM 
CSD
3GPP2
 oilasi 

cdmaOne (
TIA/EIA/IS 
STD 008) 
3GPP2 oilasi 

CDMA2000 1X
(TIA/E 

1X Advanced 

WiDEN
Boshqalar 
3G (IMT
3GPP
 oilasi 
UMTS
UTRA-FDD / W-CDMA
UTRA-TDD LCR / TD-SCD
UTRA-TDD HCR / TD-CD
3GPP2 oilasi 

CDMA2000 
1xEV-DO
Re
856) 
(3.5G, 3.75G, 3.9G)
3GPP oilasi 
HSPA
HSDPA
HSUPA
HSPA+
LTE
(
E-UTRA
) 

CDMA2000 
1xEV
Re
A
(TIA/EIA/IS-856-A)
•
EV-DO 
3GPP2 oilasi 
(UWC-

---

13
2. Mobil telefon
, 
uyali telefon
yoki 
qoʻl telefoni
uyali 
aloqa
tizimi boʻylab 
ovoz
va boshqa 
axborot
uzatuvchi hamda
qabul qiluvchi 
elektron qurilmadir
. Zamonaviy mobil telefonlar

---

bundan tashqari 
internet
mijozlari, oʻyinlar, 
infraqizil
va 
bluetooth
portlar, video/
fotokamera
, 
MP3 player
, 
radio
va 
hokazo taʼminot bilan qurollangan. 
Uyali telefon
, qoʻl telefon — simsiz telefon turi. Har bir 
abonent (uyali telefon apparati) muayyan bir uyali telefon 
kompaniyasining telefon tarmogʻidagi baza st-yaga bogʻlanadi. 
har k,aysi baza st-yada "uyalar" boʻladi (nomi shundan). Har bir 
uyaga bir necha kanal biriktirib qoʻyiladi; tarmoqning 
kattakichikligiga qarab uyalar soni har xil boʻladi. Mobil telefon 
apparati qaysi kompaniya tarmogʻining baza st-yasiga 
ulanganligiga qarab uning aloqa bogʻlash doirasi chegarasi har xil
boʻladi. Baʼzi abonentlar faqat bir shahar doirasida aloqa bogʻlay 
olsa, baʼzilari boshqa shaharlar va hatto boshqa mamlakatlar 
bilan ham aloqa bogʻlay oladi. Butun yer kurrasini qamrab 
oladigan xizmat koʻrsatish zonasini faqat baza st-yalar vazifasini 
sunʼiy yoʻldoshlar bajaradigan Mobil telefon tarmogʻida yaratish 
mumkin. Mobil telefon tarmoqlarining barcha baza styalari 
birbirlari bilan oʻzaro bogʻlangan boʻlishi, shu bilan birga umum 
conceptual
(currently under formal research &
d
Tavsiya etilgan maqolalar 
•
Mobil tarmoqlar
•
Mobil telefoniya

Tarixi
•
Standartlar roʻyxati
•
Comparison of standards
•
Channel access methods
•
Spectral efficiency comparison table
•
Cellular frequencies
•
GSM frequency bands
•
UMTS frequency bands
•
Mobile broadband
•
NGMN Alliance
•
MIMO

---

foydalanadigan simli telefon tarmogʻiga ulana olishi lozim. 
Shundagina qoʻl (mobil) telefon apparati egasi muqim (simli) 
telefon apparati egasi bilan bogʻlanishi mumkin. Bunga radiorele 
liniyalar yordamida, yo boʻlmasa, mis kabel yoki tolali optik telefon
aloqa liniyalari yordamida erishiladi. Mobil telefon yordamida 
abonent boshqa abonent bilan gaplashishdan tashqari, matnli va 
faksimil xabarlarni, internet grafiklari va boshqalarni uzata oladi. 
Buning uchun Mobil telefon apparati ixcham koʻchma 
kompyuterga ulanadi. Telefonning tipiga qarab, maxsus modem 
yoki oddiy kabel (ichki dasturli modelini ulash uchun) talab 
qilinadi. Eng oddiy modeldagi Mobil telefon apparati ham haqiqiy 
mikrokompyuterdan iborat. Murakkab apparatlarda esa 
kompyuterlar bilan bajariladigan barcha operatsiyalarni bajarish 
(har xil oʻyinlar oʻynash, suratga olish va uni saqlash, "telefon 
qilgan" boshqa abonentning raqamini qayd qilish vaqtinchalik 
oʻchirib qoʻyish va boshqalar) mumkin. 
Dastlab 20-asr 80-yillarida qoʻl telefon aloqa, asosan, analog 
texnologiyalarga asoslangan, keyinroq Mobil telefonda aloqa 
tizimi sof raqamli tizimga oʻtgan. Yevropa mamlakatlarining 
deyarli har birida oʻz milliy tarmogʻi ishlab chiqilgan (mas, 
Fransiyada Radiocom 2000). Mobil telefonga doyr xalqaro 
hamkorlik dastlab koʻchma radioaloqa tizimi masalalari boʻyicha 
nemisfransuz tadqiqotlari natijasi sifatida pochta va 
kommunikatsiyalar maʼmuriy xodimlarining Yevropa 
konfederatsiyasi SERT (Conference des admi nistrations 
Europcennes des Postes et 
Telecommunications) rahbarligida tashkil etildi. 1982 yil bu int 26 
Yevropa mamlakatini, aniqrogʻi pochta, telefon va telegraf aloqa 
RTT (Post, Telephone and Telegraph) maʼmuriy muassasalarini 
birlashtirdi. Shu tariqa Yevropa konferensiyam "Mobil aloqani 
ishlab chiqish boʻyicha maxsus guruh" (GSM) ni tuzdi. Keyinchalik
u "Mobil aloqa global tizimi" deb atala boshladi. Yevropa 
hududida bu tizim 1993 yil arafasida toʻliq faoliyat koʻrsata 
boshladi. GSM tizimi boshidanoq xalqaro koʻlamdagi tizim sifatida
ishlab chiqilgan. Barcha qitalardagi koʻp mamlakatlar unga 
qoʻshilgan. Mobil telefon tizimi inson hayotining barcha sohalariga
kirib keldi. GSM tarmoklari abonentlarining soni dunyoda 200 mln.
kishidan oshib ketdi (2005). 

---

Oʻzbekistonda ham bir necha Mobil telefon kompaniyalari 
faoliyat koʻrsatmokda. Ular eng keng tarkalgan zamonaviy Mobil 
telefon aloqa standartlari — AMPS/ DAMPS, GSM, CD MA dan 
foydalanadi. Respublikada quyidagi bir necha Uyali telefon 
kompaniyalari faoliyat yuritadi: "Oʻzdunrobita" Oʻzbekiston — 
Amerika QK (1992 yilda ishga tushgan; Oʻzbekistondagi 1000 dan
ortiq shahar va aholi yashash punktlarini ishonchli Uyali telefon 
aloqasi bilan taʼminlagan); BUZTEL GSM (Bakri Oʻzbekiston 
telekom) kompaniyasini Indoneziyaning "Bakri kommyunikeyshn" 
kompaniyasi 1996 yilda taʼsis qilgan (eng arzon tarifli kompaniya);
COSCOM kompaniyasi Oʻzbekiston — Amerika QK (1997 yilda 
ishga tushgan; Oʻzbekistonda GSM tarmoqlari eng keng 
tarqalgan); "Oʻzmakom" kompaniyasi (Malayziyaning "Superior 
Kommyunikeyshne" kompaniyasi va Oʻzbekiston Respublikasi 
ishtirokida 1996 yilda tashkil qilingan; asosan, Toshkent shahri va
unga yaqin hududlarga xizmat koʻrsatadi); Koreyaning "Daewoo 
Unitel" kompaniyasi (1997 yilda ishga tushgan, Oʻzbekistonning 
barcha hududlariga xizmat koʻrsatadi), RWC (Rubicon Wireless 
Communications) Oʻzbekiston — Amerika qoʻshma korxonasi 
(1997 yilda ishga tushgan, Toshkent shahri va Toshkent viloyati 
hududida xizmat koʻrsatish doiralarini borgan sari kengaytirib 
boradi). Oʻzbekistonda Mobil telefon xizmatiga ehtiyoj 
koʻpayayotganligi uchun yana boshqa yangi kompaniyalar 
tuziladi.