Mustaqil ish taqdimot materiali koordinatalar tizimi

Yer shari (ellipsoidi) markazidan utkazilgan parallerl terkislikka ekvator terkisligi, uning yer yuzasi bilan kersishishidan xosil bulgan chiziq ekvatordir.

• Yer shari (ellipsoidi) markazidan utkazilgan parallerl terkislikka ekvator terkisligi, uning yer yuzasi bilan kersishishidan xosil bulgan chiziq ekvatordir.
• Yer sharida utkazilgan myeridian va parallerlar yigindisi gerografik tur derb ataladi. Kartada gerografik tur yordamida nuktalarning gerografik koordinatalari aniklaniladi.

Gerografik kenglik ekvatordan ikkala qutb tomon meridian yoyi 0° dan 90°gacha o’lchanadi. Agar gerografik kengligi aniklanayotgan nukta ekvatordan shimolda joylashgan bulsa, shimoliy kenglik,janubda joylashgan bulsa - janubiy kenglik deyiladi.

• Gerografik kenglik ekvatordan ikkala qutb tomon meridian yoyi 0° dan 90°gacha o’lchanadi. Agar gerografik kengligi aniklanayotgan nukta ekvatordan shimolda joylashgan bulsa, shimoliy kenglik,janubda joylashgan bulsa - janubiy kenglik deyiladi.
• Bosh merdian tekisligi bilan yer sharidagi biror nuta merdian terkisligi orasidagi xosil bulgan burchakka,shu nuktaning gerografik uzokligi deryiladi. Nuqtaning geografik uzoqligi A, (lyamda) bilan berlgilanadi.

Grinvich myeridiani bosh meridian gerb qabul kilingan. Bosh meridiandan garbda joylashgan nuktalarninggerografik uzokligi garbiy uzoklik, sharkda joylashgan nuktalarning uzokligi esa sharqiy uzoqlik deyiladi.

• Grinvich myeridiani bosh meridian gerb qabul kilingan. Bosh meridiandan garbda joylashgan nuktalarninggerografik uzokligi garbiy uzoklik, sharkda joylashgan nuktalarning uzokligi esa sharqiy uzoqlik deyiladi.
• XIX asr o'rtalariga qadar Kanar orollari gruppasiga kiradigan Fyerro orolidan o’tgan meridian boshmeridian xisoblanar edi. Bu meridiandan tashqari, xar bir mamlakatning maxalliy bosh meridiani bulgan. M: Rossiyada Pulkova , Germaniyada Fransiyada Parij meridiani va boshkalar.

Tug’ri burchakli koordinatalar sistemasi

• Gerografik koordinata butun yer sharidagi barcha nuktalar uchun yagona sistermadir. Gerografik koordinata buyicha yer yuzasidagi xar kanday nuqtaning urni uning qayerda (quruklikdami, okerandami) joylashganligidan katiy nazar, aniklanilishi mumkin.
• nuqtaning gerografik koordinatasi kartada yoki osmon yoritgichlarini astronomik kuzatish natijasida aniklanadi.
• Tugri burchakli koordinatalar sistermasi.
• Geomertriyada kabul kilingan tugri burchakli koordinata sistermasida vyertikal chizik- ordinata (u), gorizontal chizik esa abstsissa (x) uki buladi.

+х
А1
+у
0
А2