Mustaqil ish "Risk boshqaruvi" va Ularni boshqarishning zarurligi

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
FARG’ONA FILIALI
Guruh 612-18
Talaba: Dilyorjon Nazirov

Mustaqil ish

"Risk boshqaruvi" va
Ularni boshqarishning zarurligi
Risklarni boshqarishning mohiyati Risklarni boshqarish rivojlanayotgan bozor iqtisodiyoti sharoitida integratsion bir faoliyat hisoblanib, riskni baholash, strategiyalar va uni boshqarish uchun xavflilik darajasini kamaytirish, boshqaruv resurslaridan foydalanish hisoblanadi. Odatda, an'anaviy riskni boshqarishda kelib chiqish sabablarini (masalan, tabiiy ofatlar yoki yong'in, baxtsiz hodisalar, o'lim) keltirib chiqadigan riskka qaratilgan bo'ladi. Moliyaviy riskni boshqarishga turlicha yondashish mumkin. Risklarni boshqarish maqsadi oldindan bo'lishi mumkin bo'lgan xatarlar, xavflarni kamaytirish hisoblanadi. Ushbu xavf-xatarlar, xavflarga atrof-muhit, texnologiya, odamlar, tashkilotlar va siyo siy vaziyatlar oqibatida ko'plab turdagi tahdidlarga aytish mumkin. Risklarni boshqarish turli usullarda va uslublarda vujudga kelishi mumkin bo'lgan riskni oldini olish, bartaraf etish yoki riskni kamaytirish mumkinligidir. Bunda texnik omillardan foydalanib, riskni kamaytirish va tahlil qilish hisoblanadi. Risklarbozor iqtisodiyoti sharoitida tashkilotlar faoliyatiga alohida ta'sir qiladi. Risklarni boshqarishning maqsadi mumkin bo'lgan risklarni boshqarish ularning yuzaga chiqish chtimolining oldini olish yoki ularning ta'sirini kamaytirish hisoblanadi. Shuningdek, o'zaro bog'langan va faoliyati muntazam takrorlanib turadigan faoliyatlar to'plamidir. Risklarni boshqarish maqsadi muammolar va salbiy holatlarni oldini olish, inqirozning salbiy oqibatlarini bartaraf etish va kutilajak muammolarning keskin chora tadbirlar majmuyi bilan ta'sir etishdan iborat. Risklarni boshqarish to'rt bosqichdan, ya'ni riskni aniqlash, baholash, riskni kamaytirish yoki bartaraf etish va risk monitoringidan iborat. Shu nuqtayi nazardan risklarning quyidagi turlari ajratib ko'rsatiladi: iqtisodiy va moliyaviy risk; kredit riski: investitsiya riski-korxona rentabelligini baholash va investitsiyaning ishonchliligi; sug'urta va qayta sug'urtalash riski da'volar riski va chtimollikning biror hajmi bo'yicha baholash; loyiha risklari: bozor risklari; texnik risklar; ijtimoiy risklar; operatsion risklar va boshqalar.

O'z navbatida, moliyaviy risklarning uchta asosiy shakli mavjud:

• 
  Pulning xarid qobiliyati bilan bogʻliq risklar.
  
• 
  Kapital qo'yilmalar bilan bog'liq risklar yoki investitsiyaviy risklar.
  
• 
  Korxona xo'jalik faoliyati shakli bilan bog'liq risklar.
  

Pulning xarid qobiliyati bilan bog'liq risklar: -inflyatsion va deflatsion risklar; valuta risklari: likvidlilik risklariga bo'linadi. Inflyatsion risk pul qadrining (kapitalning real qiymati) tushib ketishi mumkinligi bilan bog'liq va buning oqibatida haqiqiy pul tushumlari pasayishi hamda foydaning kamayishi yuz beradi. Umuman olganda, risklar bo'yicha turlicha yondashuvlar bo'lib, ulardan biri quyida (1-rasm) keltirilgan. Risklarni boshqarishda risk tahlili muhim ahamiyatga ega.























MMRD quyidagi xizmatlarni koʻrsatishi mumkin:

Kredit riski – kredit riskini boshqarishda yangi tuzilmalar yaratish yoki mavjud tuzilmalarini mustahkamlashni qoʻllab-quvvatlash; bunda kreditni tasdiqlash, valyutaga asoslangan kredit xavfi, kredit portfelini diversifikatsiyalash, garov, monitoring, moliyaviy sogʻlomlashtirish va kreditlashga asosiy eʼtibor qaratiladi.
Aktiv va passivlarni boshqarish – foiz stavkalarining oʻzgarishi riski va likvidlilik risklarini boshqarishning ishonchli tizimini yaratishga yordam berish; bu esa ishonchli tashkiliy va masʼuliyat tuzilmalarini, riskni boshqarish hamda ichki tartib qoidalar, monitoring va jarayonni nazorat qilishning oqilona siyosatini oʻz ichiga oladi.
Bozor riski – foiz stavkasi va valyutaga bogʻliq risklarni oʻlchash, boshqarish va monitoring qilish uchun amaldagi siyosat va jarayonlarni baholashni qoʻllab-quvvatlash; shu asosda yanada takomillashtirish va ularni amalga oshirishda koʻmaklashish boʻyicha tavsiyalar beriladi.
Operatsion risk – operatsion xatarlarni samarali boshqarish uchun siyosat va tartiblarni koʻrib chiqish va moslashtirishga koʻmaklashish; bu firibgarlik va boshqa ichki yoki tashqi jinoyatchilik harakatlarini, jarayonlar, nazorat va tartiblarni taqsimlashni va tizim nosozligini oʻz ichiga oladi; muayyan risk vaziyatlari va riskga moyil holatlarni kuzatib borish va zarurat tugʻilganda, maxsus boʻlimni tashkil qilishda qoʻllab-quvvatlanadi.

TATUFF – 2022