Mustaqil ish mavzu: “Xalqaro savdo urushlari” va Jahon savdo tashkiloti iu-19 guruhi talabasi Maxsudov Botirjon

Mustaqil ish mavzu: “Xalqaro savdo urushlari” va Jahon savdo tashkiloti

MUSTAQIL ISH Mavzu: “Xalqaro savdo urushlari” va Jahon savdo tashkiloti

IU-19 guruhi talabasi Maxsudov Botirjon

“XALQARO SAVDO URUSHLARI” VA JAHON SAVDO TASHKILOTI

AQSH-Xitoy savdo urushi

Bu savdo urushining asosiy sababchilaridan biri AQSH sobiq prezidenti Donald Tramp hisoblanadi. Uning xalqaro iqtisodiy huquq qoidalarini mensimagan holda Xitoy mahsulotlariga nisbatan bojlarni keskin oshirishi bo‘ldi. AQSH o‘z ishlab chiqaruvchilarining manfaatlarini ko‘zlagan holda 200 milliard dollarlik Xitoy mahsulotlariga baland bojlarni joriy qildi. Bunga esa AQSH hududida ishsizlikning ortishi, ishlab chiqaruvchi kompaniyalarning iqtisodiy manfaatlarni ko‘zlagan holda Xitoy va unga yaqin joylarga ko‘chishi, Xitoy bilan raqobatda ko‘plab Amerika kompaniyalarining xonavayron bo‘lishi, AQSH va Xitoy o‘rtasida savdo defitsiti (tovar aylanmasida bir tomon eksportining ortib ketishi)ning bir necha yuz milliard dollarga yetishi va Xitoy mamlakatga investitsiya kiritgan AQSH kompaniyalarini o‘z yuksak texnologiyalarini Xitoy hududiga transfer qilishga majburlashi sabab bo‘ldi.

Tramp fenomeni va brekzit dunyo aholisini yurayotgan yo‘lini qaytadan o‘ylashga majbur etdi. Savdo liberalizmining o‘rta va quyi qatlamlarni e’tiborga olmaslik kabi shafqatsiz sifatlarini ham ko‘rsatdi. Buning natijasida nafaqat dunyo iqtisodiyoti, balki Jahon savdo tashkiloti kabi mukammal ko‘ringan xalqaro iqtisodiy tashkilotning ba’zi muhim institutlari ham falaj holga kelib qoldi. Misol uchun janob Trampning JST sudyalarini tayinlash yoki vakolati muddatini cho‘zishni orqaga surishi JSTni nizolarni hal etish tizimining oz funksiyalarini ado etish imkoniyatidan tez mahrum etdi. Bundan tashqari, Tramp sobiq jamoasi NAFTA (Shimoliy Amerika erkin savdo bitimi)ni va KORUS (Koreya-Amerika erkin savdo bitimi)ni ham o‘zgartirdi va 2019-yildan boshlab Yaponiyani ham ikki tomonlama savdo bitimi tuzishga majburladi. Asosiy maqsad AQSHning biznes olami manfaatlarini oldinga surish va AQSH manfaatlarini kuchaytirishdan iborat edi.

• 
  AQShning Xitoy bilan savdo urushi o‘n yil ichida AQSh iqtisodiyotiga trillion dollardan ko‘proq zarar yetkazishi mumkinligi tahmin qilindi.
  
• 
  Ekspertlar Xitoy tovarlari uchun boj miqdorini 25 foizga oshirish AQSh uchun yiliga 190 milliard dollarga tushishini hisoblab chiqdi. Xitoyga to‘g‘ridan to‘g‘ri investitsiyalarni kamaytirish oqibatida AQSh yalpi ichki mahsuloti 500 milliard dollarga qisqaradi. Amerikalik investorlar har yili 25 milliard dollarga kamroq daromad oladi. Ta’kidlanishicha, Amerika korxonalarining Xitoy bozoridan chiqarilishi uzoq muddatli istiqbolda AQShning global yetakchiligiga yanada jiddiy ta’sir qilishi mumkin. Savdo palatasi ma’lumotlariga ko‘ra, Amerika korxonalari global raqobatbardoshligini yo‘qotishi mumkin.