Mustaqil ish Mavzu: Operatsion tizimlarda resurs tushunchasi, resurslarni sinflashtirish Bajardi: ot 511-18 Toirov Azimjon

Resurslarning afzalliklari.
Markaziy `protsessor – faol resurs, talab bo`yicha ajratiladigan xotira `assiv resursdir. “Mavjudlik (suopestvovanie) vaqti” belgisiga qarab farqlash, ulardan foydalanadigan jarayonlarga nisbatan olingan dinamikasiga qarab olib boriladi. Agar resurs tizimda jarayon tug`ilishigachach mavjud bo`lsa va jarayon mavjudligi intervalida murojaat qilish mumkin bo`lsa, u holda bu resurs ayni jarayon uchun doimiydir. Vaqtinchalik resurs ko`rilaya`gan jarayon mavjudlik vaqtida 39 tizimdadinamik holda `aydo bo`lishi va yo`q qilinishi shu jarayon orqali yoki boshqa jarayonlar-tizimli yoki foydalanuvchi jarayonlari orqali olib borilishi mumkin. Demak, resurslar jarayonlarning tizimli o`zaro bog`lanish ma’lum qoidalari bo`yicha ajratiladi. Shuning uchun ham bahzi jarayonlarga nisbatan doimiy bo`lgan resurs boshqasiga nisbatan vaqtinchalik yoki aksi bo`lishi mumkin. Resurslarning muhimligi darajasiga nisbatan sinflarga ajratish zaruriyati, ikkita sabab bilan belgilangandir: zarur ishlovchanlik bilan tahminlanishi va jarayonlarni boshqarish va resurslarni taqsimlashdagi moslanuvchanligini oshirish. Buning uchun asosiy va ikkinchi darajali resurslar ajratiladi. Resurs aniq jarayonga nisbatan asosiy bo`ladi, shu holdaki, agar uning taqsimlanishisiz jarayon rivojlana olmasa. Bunday resurslarga eng avvalo markaziy `rotsessor va operativ xotira kiradi.
Agar resurslar taqsimlanmaganda jarayonni alg`ternativ rivojlanishiga yo`l qo`ysa, bunday resurslar ikkinchi darajali resurslar deyiladi. (m-n, MD.ML). Resurslarni qimmat va arzon resurslarga bo`linishi, ularni taqsimlashdagi funktsional ortiqchaligi printsipini amalga oshirishdan kelib chiqadi. Foydalanuvchi olidida tanlash masalasi turadi – kerak resursni tez olib bu xizmat uchun qimmat narh berish, yoki talab qilingan resurs taqsimlanishini kutib, undan foydalanilganda arzon narh to`lash. Tizimda alg`ternativ resurslar mavjud bo`lsa, ulardan foydalanishning har xil narhlari kiritiladi. Tuzilishi jihatidan olingan belgi, resursda biror struktura (tuzilish) borligini ko`rsatadi. Agar resurs tashkil etuvchi elementlardan iborat bo`lmasa va taqsimlanganda bir butun-yaxlit holatda olinsa u oddiy deyiladi. Murakkab resurs ma’lum struktura bilan belgilanadi. U o`z tarkibida bir xil xarakteristikaga ega bo`lgan (foydalanuvchi nuqtai-nazaridan) qator elementlardan tashkil to`gandir. Foydalanuvchi-jarayonlarga, ularning resursga talablari bo`yicha, murakkab resursning qaysi elementlari ajratilishining farqi yo`qdir. Oddiy va murakkab resurslar holatlari soni bilan ham farqlanadi. Oddiy resurs, agar biror-bir jarayonga foydanishga berilsa-band, yoki bo`sh bo`lishi mumkin.
Murakkab resurs, agar uning elementlaridan birortasi ham foydalanish uchun taqsimlanmagan bo`lsa “bo`sh” holatida bo`ladi. Agar uning hamma elementlari foydalanish uchun berilgan bo`lsa, u “band holatida, agar resurslar elementlari qismi taqsimlangan bo`lsa, u holda resurs “qisman band” bo`ladi.

Xulosa:
Asosiy resurslardan biri protsessordir. Bunda protsessor faqat Ko`p protsessorli tizimlardagina resurs sifatida chiqadi, bir protsessorli tizimlarda esa `rotsessor vaqti resurs hisoblanadi. Uni taqsimlash parallel sxema bo`yicha olib boriladi. Keyingi resurs ko`rinishi – xotiradir. U ham bir vaqtning o`zida taqsimlanishi (xotirada bir vaqtda bir nechta jarayon bor bo`lsa) va parallel (xotira jarayonlarga navbat bilan beriladi) taqsimlanishi mumkin. Tashqi qurilma yana bitta resurs ko`rinishidir. Bevosita murojaat mexanizmi mavjud bo`lsa, ular bir vaqtda taqsimlanadilar. Dasturiy modullar ham resurslardan biri bo`lib hisoblanadi. Bir marta foydalaniladigan resurslar faqat bir marta to`g`ri bajarilishi mumkin
.Foydalanilgan adabiyotlar va web-saytlar:

1. 
   TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI, Telekommunikatsiya texnologiyalari va kasb ta‟lim fakulteti, o’quv qo’llanma.
   
2. 
   https://ru.wikipedia.org/ web-sayti.
   
3. 
   Operatsion tizimlar oqub qo’llanma