Mustaqil ish mavzu: Nerv tizimi toshkent 2022

Miyacha - bosh miya yarimsharlari ensa bo‘lagining ostida joylashgan. Massasi 150 gramm. Uning ikkita yarim sharlari va ular o‘rtasida chuvalchangsimon qismi bor. Miyachaning tashqi qavati kulrang rangdagi nerv hujayralari modda bilan qoplangan bo‘lib, u kichik egat va pushtalarga bo‘lingan. Miyacha odam tanasidagi barcha muskullarning tarangligini va harakatlarining tartibli bajarilishini va muvozanatda bo‘lishini ta’minlaydi. Agar miyacha shikastlansa yoki kasallansa tana muskullari bo‘shashadi va odam tik turish, yurish, sakrash, yugurish kabi harakatlarni bajarishi qiyinlashib, mast odamga o‘xshab gandiraklab harakat qiladi.

Bosh miya - o‘ng va chap katta yarimsharlardan iborat bo‘lib, ular qadoqsimon tana yordamida bir-biri bilan tutashib turadi. Bosh miya yarimsharlari ikki qavatdan iborat:

- bosh miya yarimsharlari po‘stloq qavatining qalinligi 25-30 mm bo‘lib, pushta va egatchalardan iborat. Uning sathi 1468-1670 smІ ni tashkil etib, unda 14-16 mlrd atrofida nerv hujayralari joylashgan.

Odam oliy nerv faoliyatining tipari.

I.P.Pavlov bosh miya yarim sharlari po‘stloq qismi nerv hujayralarining qo‘zg‘alish va tormozlanish jarayonlari kuchiga, tarqalish tezligiga va ularning bir-biriga munosabatiga ko‘ra, odam oliy nerv faoliyatini 4 tipga ajratgan.

1.Kuchli, qo‘zg‘alish tormozlanishdan ustun bo‘lgan, muvozanatsiz tip (xolerik).

2.Kuchli, muvozanatlashgan, harakatchan tip (sangvinik).

3.Kuchli, muvozanatlashgan, kam harakat tip (flegmatik).

4. Kuchsiz, muvozanatlashmagan, tormozlanish qo‘zg‘alishdan ustun tip (melanxolik).

Odam oliy nerv faoliyatining tipari.

Xolerik tipga - kiruvchi bolalar, tinib-tinchimas, serharakat, janjalkash, arzimas narsaga yig‘lab, o‘zidan-o‘zi kuladigan, zehni yaxshi-yu, xulq-atvori murakkab bo‘ladi. Ularni tarbiyalash va o‘qitish ota-ona, murabbiy va o‘qituvchilar uchun qiyinchilik tug‘diradi.Bunday bolalarga yakka tartibda ehtiyotkorlik bilan yondashish talab qilinadi.

Sangvinik tipga - kiruvchi bolalar, qobiliyatli, zehnli, ishchan, har bir ishni tezroq (shoshilibroq) bajarishga intiladi, boshqalar bilan munosabati yaxshi bo‘ladi.