Mustaqil ish bajardi: xusenov. J. Tekshirdi: urunov. I

NAVOIY DAVLAT KONCHILIK INSTITUTI KIMYOVIY-TEXNOLOGIYA(ISHLAB CHIQARISH)YO`NALISHI 41SV-21KT GURUHI TALABASI XUSENOV JALOLIDDINNING

MUSTAQIL ISH

BAJARDI: XUSENOV.J.

TEKSHIRDI: URUNOV.I.

MAVZU: “MAGNIT MAYDONI.BIO-SAVAR-LAPKAS QONUNI VA UNING TATBIQI”

MAVZU: MAGNIT MAYDONI.BIO-SAVAR-LAPKAS QONUNI VA UNING TATBIQI

REJA:

1.KIRISH

2.MAGNIT MAYDON VA QUYOSH

3.BIO-SAVAR-LAPKS QONUNI VA TATBIQI

Kirish.

Shuni qayd qilih kerakki magnit maydoni barcha yulduzlarga xosdir. Eng birinchi marta bizga eng yaqin bo’lgan yulduzda magnit maydon kashf etildi. Quyoshning magnit maydonini 1908 yilda J.Xeyl Quyosh dog’larida spektr chiziqlarining zemmen yemrilishlarini o’rganish jarayonida Quyoshning magnit maydonini kuzatishga erishdi. Hozirgi o’lchash natijalariga ko’ra dog’dagi magnit maydon kuchlanganligining maksimal qiymati ≈400 E ga teng. Dog’lardagi magnit maydoni, Bu Quyoshdagi magnit maydonini tashkil etadi. Bu magnit maydonning kuch chiziqlari Quyoshning janubiy va shimoliy yarim sharlarida turli yo’nalishlarga tarqalgan. 1953 yilda amerikalik astronom X.U.Bebkok Quyosh magnit maydonining sust dipol tashkil etuvchilarini kashf qildi. Bu taxminan (~17) ga teng. Uning magnit momenti Quyoshning aylanish o’qiga mo’ljallangan. (3.2-) XX asrning 1970 yillarida xuddi shunday sust kuchlanganlikka ega bo’lgan masshtabli magnit maydoni kashf qilindi. Bu magnit mayda planetalar aro magnit maydon bilan bog’liqdir. Maydonning harxil fazalarida, har xil yo’nalishlarda tashkil etuvchilari mavjud. Bu Quyoshdagi kvadrupolga to’g’ri keladi. Xuddi shunday ikki sektorli struktura kuzatildi bu dipolga mos keladi. Umuman keng mashtabli Quyosh magnit maydon juda ham murakkab tuzilishga egadir. Mashtabi ancha kichik bo’lgan magnit maydonlarining yanada murakkab ekanligi kuzatilgan. Kuzatishlar shuni ko’rsatadiki Quyosh magnit maydoni tarkibida kuchlanganligi 200 E bo’lgan ignasimon kichik masshtabli maydonlar borligi kuzatildi. Quyosh sirtida kuzatiladigan kanvektiv yacheykalarga ham bog’liqdir. Quyoshning magnit maydoni vaqt o’tishi bilan o’zgarib turadi. Quyoshning magnit maydoni taxminan 22 yil davomida bir marta o’zgaradi. Bu vaqt oralig’iga Quyosh magnit maydonining o’zgarish davri deb ataladi. Buni har 11 yilda dipol tashkil etuvchilarining qaytishi va azimut maydonining yo’nalishini o’zgarishi kuzatiladi. Maydonning nosimmetrik tashkil etuvchilari taxminan Quyoshning o’z o’qi atrofida aylanish davriga mos ravishda o’zgaradi.