|
2.2.Islom dinida adolat va bag`rikenglik muammolari
"Mamlakatimizda hukm surayotgan millatlar va dinlararo totuvlikni, fukarolar hamjihatligini yanada mustakamlash, yagona xonadonimiz bo`lmish O`zbekistonda istiqomat qilayotgan barcha insonlarning millati va dini, irki va jinsiga qaramasdan, ularning tinchligini va osoyishtaligini ta'minlash-bu boradagi ishlarimizning asosiy ma`no-mazmuniga aylanishi darkor".
Islom KARIMOV
Hozirgi globallashuv jarayonida diniy bag‘rikenglik, dinlararo totuvlik, o‘zaro hamkorlik masalasi rivojlangan va rivojlanib borayotgan mamlakatlarning tinchligi va taraqqiyoti uchun eng muhim tamoyillardan biri bo‘lib hizmat qiluvchidir. Tarixga nazar tashlaydigan bo‘lsak, qadim-qadimdan Yurtimizda turli madaniyat, til, urf-odatlar, o‘z turmush tarziga ega bo‘lgan turli dinlarga e'tiqod qiluvchi va bir-biriga o‘xshash bo‘lmagan turli xalqlar, millatlar yashab kelayotgan zamindir desam mubolag‘a bo‘lmaydi.
"Bag'rikenglik "chinakam islomiy fazilat bo'lib, arab tilida" Samaahatul islam " deyiladi. Islomning bag`rikenglini biz hazrati Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning shaxsiy namunalarida to'liq va ravshan ko'rishimiz mumkin. Zero, umuman risolatning maqsadi, asosiy vazifasi odamzotning bu dunyodagi hayotini yengillatib berish, oxiratda esa abadiy rohat makonidan o'rin olishiga yordam berishdir. Shuning uchun Qur'oni Karimning uslubiga qarasak, o'qiganimizda ba`zan mo'minlarning qalbini junbushga keltiruvchi, ularning diqqatlarini muhim bir masalaga qaratuvchi xitob bilan boshlangan oyati karimalarini ko`p uchratamiz. Bu oyatlarda" Yaa ayyuhallaziyna aamanuu", " Ey iymon keltirganlar!"degan buyuk xitob bilan boshlanadi. Demak, bu xitob bilan boshlangan oyatlarda aynan mo'min-musulmonlarga tegishli masalalar kelgan bo`ladi. Ammo Kalomullohning qolgan barcha oyatlari umuminsoniy, umumbashariy ko'rsatmalar bo'lib, ularda dinidan, irqidan, jinsidan qat`i nazar, Bani Odam nazarda tutiladi.
Islom o`zidan avvalgi samoviy dinlarni (yahudiylik, nasroniylik) hurmat qilish bilan cheklanmay, o`sha din ahllariga cheksiz muruvvatlar ko`rsatgan. Ularning haq-huquqlarini qonun bilan musyahkamlab qo`ygan. Madaniyati va an'analariga ehtirom bilan qaragan. Asrlar davomida bu qoidalarga amal qilib yashagan musulmonlar bir-birlariga va hatto oralarida yashaydigan ajnabiylarga, ahli zimmaga ham muruvvatning misliz namunarini ko`rsatib , butun insoniyatga ibrat bo`lishdi.
Ijtimoy ta`minotni, ya`ni yosh bolalar va qariyalarga beriladigan nafaqani insoniyat tarixida ilk bor hazrati Umar Roziyallohu anhu joriy qilgan, degan gap shu va boshqa bir qancha voqealarga asoslanib aytilgan.
Xususan, bu zotlar islomiy bag`rikenglik ruhini tarqatish borasida ham katta xizmatlar qilishgan. Diyorimizdan yetishib chiqqan allomalarning asarlarida diniy bag`rikenglik bilan bog`liq qadriyatlar targ`ib qilingan g`oyalarni ko`p uchratamiz.
Yaqinda rossiyalik olimlar bir yangilikni ixtiro qilib, undan o‘zlari nihoyatda hayratlanishdi. Ularning aytishicha, odamzod yomon gap gapirsa, uyat so‘z aytsa, birovni so‘ksa, haqorat qilsa, bu narsa o‘sha zahoti o‘sha odamning ho‘jayralariga ta’sir qilar ekan. Bundan oldinroq yapon olimlari yomon so‘zlar suvning tarkibiga ta’sir qilishini isbotlab berishgan edi. Masoro Emoto degan yaponiyalik olim bir idishga suv quyib, tajriba o‘tkazdi. Suvning oldida yaxshi gaplar aytsangiz, mikroskopda suvning molekulalari chiroyli kristallarga aylanyapti. Yomon so‘zlar aytsangiz, so‘kishlar, haqoratlar aytilsa, suvdagi kristallar buzilib ketyapti. Bu bizdagi Qur’on o‘qib, suvga dam solishning xuddi o‘zi. Fotiha surasini 1000 marta o‘qib, suvga dam solinsa, uning shifo bo‘lishi shundan ekan, chunki suvning tarkibi butunlay o‘zgarib ketib, shifobaxsh xususiyatga aylanar ekan. Bu xususiyat mana, milodiy XXI asrda kashf etilibdi, vaholanki Payg‘ambar alayhissalom bundan o‘n to‘rt asr muqaddam Qur’onning shifo ekanini aytib ketganlar.9
Dinimizdagi adolat va ijtimoiy jihatdan kelib chiqadigan muammolarga nazar tashlasak, mayda qarshiliklarga duch kelib turamiz. Misol tariqasida, ko`chada ma`lum ishlar yuzasidan yurgan vaqtlarimizda namozlarimizni to`liq ado etishimiz uchun borgan yerimizda sharoit qidira boshlaymiz, ammo ming afsuslarki, har doim ham ishimiz va amalimiz biz xohlagan dek bo`lavermaydi. Ya`ni ayni o`sha borgan joyimizda namoz o`qish uchun hech qanday sharoitlar yaratilmagan bo`lishi, yaqin atrofda masjidning joylashmaganligiga guvoh bo`lamiz. Biroq nega? Biz shunday islom dinini qabul qilgan bir o`lkada nahotki mana shu kabi ziddiyatlarga duch kelib tursak. Aynan hayolimni olgan bir nasra mavjud, g`ayri dinga amal qiluvchi mutlaqo yot mamalakat - Amerikada ham o`qish maskanlarida, katta-katta savdo majmualarida ham aynan musulmonlar namoz o`qish kabi amallarini bajarib olishlariga yetarlicha sharoitlar qilinganiga guvoh bo`lamiz. Ko`rinib turibdiki, bu amallar insoniyat tengligi ,dinlararo bag`rikenglik va adolat yuzasidan qilingan yuksak hurmat va e`tirofdir. Shunday ekan mamlakatimizda yuzaga chiqayotgan bu kabi muammolarni bartaraf etish biz va biz kabi vatandoshlarimiz oldilariga qo`yilgan mas`uliyatli burch desak mubolag`a bo`lmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
