Мустақил иш мавзу: уй-жой фондини бошқариш тизимида инновацион ёндашувлар

3. “Ақлли уй” концепцияси

Уйлар қурилишидаги ҳар бир янгилик, замонавийлик тагида янги, юқори технологияларга асосланган ва сиз билан бизга маъқул бўлган яшаш, турмуш шароитимиздаги қулайлик, енгиллик, осонлик, таъбир жоиз бўлса, ғамхўрлик тушунчалари ҳам ётади. «Ақлли уй» тушунчаси дастлаб, 1970 йили Вашингтондаги "Ақлли уй" институти томонидан умримизнинг учдан икки қисми ўтадиган - хонадонимиздаги, хўжалигимиздаги иш вақтидан самарали фойдаланиш мақсадида ўйлаб топилган эди.

“Ақлли уй”даги барча электрон маиший хизмат аппарат ва машиналари ҳозир бутун дунё бўйлаб кенг жорий этилаётган: Universal Plug and Play тизимига уланиб, битта пульт билан бошқарилмоқда. «Ақлли уй» тушунчаси остида катта маъно бор. Уйдаги электроника, ахборот-коммуникация воситалари, маиший техника асбоблари ишини инсон измига, унинг истак ва хоҳишига бўйсундириш масаласи турибди. Шу мақсадда илғор давлатларда «Бино бошқарилишини инсон измига бўйсундириш бўйича мобил электрон тизим» яратилган. Бунда хонадонда истиқомат қилаётганларга қулайликлар яратиш учун бор бўлган барча машина: турли аппарат, музлатгич, телевизор, компьютер, бошқа воситалар инсон томонидан битта тугмачани босиш, кафтни-кафтга уриб қарсак чалиш ёки овоз ёрдамида бошқарилиши керак. Муҳими, инсон кўзи ачиб олов ёқмайди, бели оғриб ўтин ёрмайди ва ўз устида ишлаш, малакасини ошириш, фикр доирасини кенгайтириш, ижод қилиш ва ўзи билан шуғулланиш, жисмоний тарбия қилиш учун бўш вақти кўпаяди. Шу ерда яна бир нарсадан эҳтиёт бўлиш керак, «ялқовлик» инсондан аввал туғилган деган гап бор. Бу демак, инсон бўш вақтда телевизор кўриш, мобил телефон ўйнаш, «эсе-мес-ка» жўнатишу қабул қилиш, (албатта зарур бўлиб қолган пайтлардан ташқари), интернетга кириш ва соатлаб унда қолиб кетиш, сигарет чекиш ёки бошқа зарарли одатлар билан шуғулланишдан ўзини тийиши керак. Сабаби, ҳаёт мураккаблашмоқда, мактаб, лицей, коллеж, институт ва университетлар билимни керак бўлган ҳажмда тўла бериб улгура олмаяпти. Қўшимча маблағ сарф қилиб репетиторлар ёллашга тўғри келаяпти. Ҳар бир соҳа, касб-ҳунар бўйича мутахассис билиши керак бўлган ахборот ҳажми йилдан-йилга ортиб бормоқда. Ё улардан ўз вақтида хабардор бўлиб туришимиз керак, ҳатто шарт, ёки малакаси ўртамиёна мутахассис бўлиб қолаверамиз. Мутахассис сифатида борлигингиз ҳам билинмайди, йўқлигингиз ҳам. Бундан тўғри хулоса чиқараётган ёшлар ҳозирги кунда кам эмас. Улар катта ютуқларга эришмоқда. Интернет орқали тил ўрганиб, ўзларига маъқул бўлган ўқув юртлари, иш жойларини топиб дунёнинг истаган бурчакларига йўлланма олиб ўқишда, ўз устида ишлашда, севган иши билан шуғулланишда давом этишмоқда.
“Ақлли уй” дегани бу замонавий дизайн, қулай тузилишли уй бўлиб, уни қуришда нанотехнология ва юқори сифатли қурилиш материаллари қўлланади (1-расм).