Muslim Vosidiy turk tilini mustaqil o’rganamiz

4. MASHQ – savollarga javob bering 

1. Buradan sizin eviniz’e kadar kaç kilometre ? 

2. Sizin evden bura’ya kadar uzak mı? 

3. Sizin evden pazar’a kadar yakın mı? 

4. Siz evden saat kaç’ta bura’ya geliyorsunuz? 

5. Taşkent’ten buhara’ya kadar kaç kilometer ? 

6. Özbekistanın hangi şehri büyük? 

7. Siz her gün ev’den nasıl geliyorsunuz ? 

8. Sizin kardeşiniz var mı ? 

Ben 

Sen 

O 

Biz 

Siz 

Onlar 

Ahmet 

Ayşe 

Dün 

İki gün önce 

İki hafta önce 

Dün akşam 

Sabah 

Geçen sene 

Geçen ay  

ev  

dükkan 

Pazar 

İstanbul 

Taşkent 

Okul 

Buhara 

 

 

 

 

gel 

 

 

-dan 

-den 

-tan 

-ten 

 

-dim 

-din 

-di 

-dik 

-diniz 

-diler 

 

---

9-DARS 

 

SÖZLÜK  –  LUG’AT. 

So’zlarni o’qing va yodlang 

Ama -Ammo 

Söylemek - aytmoq 

Duymak  - eshitmoq 

Geçen – o’tgan  

Çanta  - sumka, xalta 

Teşekkür ederim - rahmat 

Arkadaş – do’st, og’ayni 

Yeni  - yangi 

Satın almak – sotib olmoq, xarid qilish 

Durak  - bekat, avtobus bekati 

 

 

DİL BİLGİSİ – GRAMMATIKA 

 

O’tgan zamondagi fe’lning xabar shakli 

Turk tilida o’tgan zamonni ifodalashni yana bir ko’rinishi mavjud. Bunda “-mış” 

qo’shimchasi ishlatiladi.  Masalan: 

Onlar gelmişler – Ular keliptilar 

Sen yapmışsın – Sen qilipsan 

Buning oddiy o’tgan zamondan farqini ushbu misoldan bilib olish mumkin: 

O geldi – U keldi. 

O gelmiş -  U kelipti. 

O’tgan zamon fe’lining bunday shakli odatda biror voqea yoki xabarni aytishda 

ishlatiladi. 

Mustafa dün istanbula gitti – Mustafo kecha istanbulga ketti (oddiy o’tgan voqea) 

Mustafa dün istanbula gitmiş - Mustafo kecha istanbulga ketipti / ketgan ekan (xabar) 

 

Kishilik olmoshi (Men, Sen, u )ga ko’ra qo’shimchalar o’zgaradi. 

 

Ben __fe’l_- mişim (muşum) 

Sen __fe’l_- mişsin (muşsun) 

O ___fe’l_ - miş  (muş) 

Biz __fe’l_- mişiz (muşuz) 

Siz __fe’l__- mişsiniz (muşsunuz) 

 Onlar _fe’l_- mişler  (muşlar) 

Masalan: 

Ben okumuşum – Men o’qipman (o’qiganman)  

Sen dün gelmişsin  –  Sen kecha kelipsiz 

O gitmiş – U ketipti (ketgan ekan) 

Biz almışız – Biz alipmiz (olganmiz) 

Siz görmüşsünüz – Siz ko’ripsiz 

Onlar okumuşlar  - Ular o’qishipti  (o’qigan) 

 

 

Fe’l(ish-harakat) dagi oxirgi unli (oxirgi yoki oxirgidan avval kelgan unli) harflarga 

ko’ra qo’shimcha harfi o’zgaradi 

Fe’ldagi oxirgi yoki oxirgidan avval 

kelgan harf quyidagi unlilarlar bo’lsa 

e, i   =>  - i (miş, mişin, mişiz...) 

a, ı   =>  - ı (mış, mışın, mışız...) 

o, u  =>  - u (muş, muşun, muşuz...) 

ö, ü  =>  - ü (müş, müşün, müşüz...) 

 

 

 

Ben vermişim, Sen gelmişsin, O Girmiş  

Ben almışım,  Sen yaşamışsın, O tanımış 

Ben okumuşum, Sen oturmuşsun, O okumuş 

Ben görmüşüm, Sen gülmüşsün, O görmüş 

---

 

1. MASHQ – Tarjima qiling. 

1.  O bana söyledi, bügün Ahmet gelmiş. 

2. Ben dün duydum, benim arkadaşım istanbuldan gelmiş 

3. Babam bana söyledi, geçen hafta arkadaşım Taşkent’e gelmiş 

4. Onlar bu kitapı okumuşlar. 

5. Bir saat önce sen evi temizlmişsin, Sana teşekkür ederim 

6. Dün akşam arkadaşım beni çok beklemiş 

7. O dün durak’ta bir saat otobüs beklemiş. 

8. Ahmet ve Ali pazara gitmişler.  

9. Mustafa ve Ahmet pazardan çok iyi kitaplar almışlar 

10. Arkadaşım dün pazardan yeni çanta almış. 

11. Arkadaşım nasıl araba satın almış ? – O yeni araba almış 

12. O ne zaman araba satın aldı? – O geçen hafta satın almış 

13. Ahmetin yeni arabası var mı? Hayır, Onun  arabası yok 

14. Arkadaşımın arabası var mı ? Evet, var, ama onun arabası yeni değil 

15. Dükkanda kırmızı çanta var mı? Kırmızı yok, ama siyah çanta var